Εκδήλωση συσσωρευμένης πικρίας; Απόρροια της γενικής οικονομικής κρίσης; Απλός συντηρητισμός; Ή ευκαιρία για εδραίωση της ηγεμονίας; Πολλές είναι οι εκδοχές για τη λεγόμενη σκληρή γραμμή του Βερολίνου απέναντι στον ελληνικό «αδύναμο κρίκο». Στο κλίμα των ημερών, το tvxs.gr «δανείστηκε» για τον τίτλο του άρθρου τη φράση που μοιράστηκε ο δημοσιογράφος, Γιώργος Δελαστίκ: «οικονομικό Νταχάου». Δια χειρός Γερμανίας και με όχημα την Ελλάδα.

Είπαν στο tvxs.gr/>

Το Βερολίνο επιχειρεί να επιβάλει ένα «οικονομικό Νταχάου»
Γιώργος Δελαστίκ
δημοσιογράφος

Στις 25 Μαρτίου μπορεί να ληφθεί μία απόφαση διμερούς χαρακτήρα
Κώστας Βεργόπουλος
καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας

Δεν έχουμε προβάλει όλες τις αιτίες του δημοσιονομικού αδιεξόδου
Κων/νος Στεφάνου
καθηγητής Διεθνούς Οικονομικού Δικαίου

Η Γερμανία προσδοκά στην εκτόνωση των αγορών από τα μέτρα
Χάρης Παπασωτηρίου
καθηγητής Διεθνών Σχέσεων

Από πού πηγάζει η κάθετη προσέγγιση της Γερμανίας;

Η γερμανική στάση λειτουργεί ανασχετικά ως προς την προοπτική οικονομικής αρωγής στο ελληνικό ταμείο. Ο κ. Δελαστίκ εξηγεί: «Αν, όντως, χρειαστεί η ΕΕ να χορηγήσει τελικά οικονομική βοήθεια -με τη μορφή δανείου εννοείται- προς την Ελλάδα, ανοίγοντας το δρόμο και προς άλλες χώρες για βοήθεια στο μέλλον, η Γερμανία έχει συναίσθηση ότι αυτή είναι που θα σηκώσει το μεγαλύτερο οικονομικό βάρος. Λογικό είναι το Βερολίνο να εμφανίζεται απρόθυμο να μπει σε αυτή τη διαδικασία, και μάλιστα άνευ όρων. Κι εδώ έχουμε το εξής: Η Γερμανία, με πρόσχημα την Ελλάδα, θέλει να επιβάλει σε όλες ανεξαιρέτως τις χώρες της ευρωζώνης αυστηρότατους μηχανισμούς ελέγχου των οικονομιών τους, πολύ πέρα από το σημείο που προβλέπουν οι συνθήκες της Λισαβόνας και του Μάαστριχτ, χωρίς να αλλάξουν αυτές οι συνθήκες. Ή ως δεύτερη εκδοχή να εξασφαλίσει εκ των προτέρων τη συναίνεση των εταίρων για τις αλλαγές αυτές. Πέρα από την περίπτωση της χώρας μας, αλλά με αφορμή την Ελλάδα, το Βερολίνο θέλει να επιβάλει στην Ευρώπη, ας το πούμε με μια δόση υπερβολής, ένα «οικονομικό Νταχάου». Αυτό είναι και το σημείο στο οποίο σημειώνεται η σθεναρή γαλλική αντίσταση (…) Όλες οι ευρωπαϊκές κρίσεις στο παρελθόν λύνονταν με τον ίδιο μονότονο τρόπο: ο εκάστοτε καγκελάριος της Γερμανίας «έβγαζε το μπλοκ των επιταγών» και «υπέγραφε τα τσεκ» που ήταν απαραίτητα για να λυθεί το πρόβλημα. Αυτή τη γραμμή τώρα, νομίζω ότι, την ξανασκέφτονται πολύ σοβαρά οι Γερμανοί, στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης αλλά και στο πλαίσιο ότι έχει ήδη διασφαλιστεί η ηγεμονία τους στην Ευρώπη. Είναι δεδομένο ότι όλοι τώρα στην Ευρώπη βρίσκονται υπό την επιρροή της Γερμανίας, δεν υπάρχει πια ούτε υπαρκτός σοσιαλισμός ούτε καμιά απειλητική Ρωσία, και υπό αυτό το πρίσμα οι Γερμανοί ξανασκέφτονται αν θα πρέπει να συνεχίσουν να πληρώνουν τουλάχιστον με τον τρόπο που πλήρωναν, χωρίς νέες δεσμευτικές εγγυήσεις υποταγής των υπόλοιπων χωρών στο Βερολίνο».

Σε ανάλογο μήκος κύματος, ο καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Παρίσι, Κώστας Βεργόπουλος, συμπληρώνει: «Η Γερμανία δεν θέλει να αναλάβει την υποχρέωση να βοηθήσει τις πιο αδύναμες χώρες. Προτείνει, μάλιστα, ένα δεύτερο, αυστηρότερο, Σύμφωνο Σταθερότητας. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσει και την προώθηση του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου, ώστε να επιβλέπει τις χώρες και να παρεμβαίνει για να μην φτάσουν στο σημείο να χρειάζονται βοήθεια. Και, μάλιστα, να μπορούμε να τις αποβάλλουμε, λέει τώρα η καγκελάριος Μέρκελ».

«Υπάρχουν και εσωτερικές αντιδράσεις» προσθέτει ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Χάρης Παπασωτηρίου, ο οποίος εκτιμά ότι «η Γερμανία προσδοκά τα σκληρά μέτρα Παπανδρέου να καλμάρουν τις αγορές, χωρίς να ακολουθήσουν περαιτέρω αναταραχές».

Από την πλευρά του, ο πρώην πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Κωνσταντίνος Στεφάνου, αναγνωρίζει μια «συσσωρευμένη πικρία της Γερμανίας με την Ελλάδα», σημειώνοντας ότι «υπογράψαμε ένα Σύμφωνο Σταθερότητας που δεν εφαρμόσαμε». Ωστόσο, ο ίδιος τονίζει: «Δεν εξηγήσαμε ποτέ γιατί σημειώθηκαν αποκλίσεις, για παράδειγμα δεν έχουμε θέσει την υψηλή δαπάνη που αναγκάζεται να καταβάλλει η Ελλάδα για τους αμυντικούς εξοπλισμούς. Επίσης, διοργανώσαμε Ολυμπιακούς Αγώνες, κάτι που θα το βρει μπροστά της και η Βρετανία. Δεν έχουμε προσπαθήσει να εξηγήσουμε και να προβάλουμε τέτοιους παράγοντες». Σύμφωνα με τον κ. Στεφάνου, «θα μπορούσαν (κυρίως Γαλλία και Γερμανία), μέσω των κεντρικών τραπεζών να δανείσουν με όρους Πορτογαλίας».

Θα άφηνε την Ελλάδα εκτός ευρωζώνης;

«Παρόλες τις πρωτοφανείς δηλώσεις Μέρκελ περί δημιουργίας μηχανισμού αποπομπής μια χώρας από την ευρωζώνη, νομίζω ότι ο αποκλεισμός μιας χώρας από το ευρώ είναι κάτι για το οποίο δεν υπάρχει σχετική ομοφωνία στη γερμανική ελίτ και έρχεται σε αντίθεση με την έως τώρα εντελώς αντίθετη γραμμή. Το ευρώ είναι πάνω απ’ όλα το θεμελιωδέστερο εργαλείο οικονομικής και επομένως και πολιτικής ηγεμονίας της Γερμανίας στην Ευρώπη. Αν αυτό το εργαλείο αρχίσει να εκφυλίζεται, τότε θα επιστρέψουμε σε καταστάσεις κατά τις οποίες θα απειλείται η γερμανική κυριαρχία. Μέχρι στιγμής, δεν μπορώ να διακρίνω αλλαγή σε αυτή τη γραμμή», επισημαίνει ο κ. Δελαστίκ, για να πάρει τη σκυτάλη ο κ. Βεργόπουλος: «Με την ευρωζώνη η Γερμανία κρατάει την Ελλάδα σε μία άνιση σχέση. Διότι έχει το -κοινό κατά τα άλλα, αλλά αντίστοιχο των γερμανικών αναγκών- νόμισμα το οποίο η Ελλάδα δεν μπορεί να υποτιμήσει. Την ίδια ώρα εξουδετερώνεται δημοσιονομικά. Είναι, όμως, αντιπαραγωγική η στάση της γερμανίας, γιατί στο τέλος θα χάσει τις «κότες που γεννούν τα χρυσά αυγά». Είναι και μία στάση που διέπεται από συντηρητισμό, σε τελική ανάλυση εθνικισμό».

Ο κ. Στεφάνου εκφράζει την πεποίθηση ότι «οι Γερμανοί τραβούν το σκοινί χωρίς να γνωρίζουν τι μπορεί να συμβεί». «Αν φύγει η Ελλάδα από την ευρωζώνη, και αυτό γενικευτεί και σε άλλες χώρες, απειλούνται οι γερμανικές εξαγωγές», υπενθυμίζει ο κ. Παπασωτηρίου.

Στην αντίπερα όχθη

«Η Γαλλία ποτέ δεν είχε την οικονομική ισχύ της Γερμανίας», τονίζει ο κ. Δελαστίκ, προσθέτοντας: «Επί μισό και πλέον αιώνα είχε μάθει σε μία γραμμή που η πολιτική συνεργασία της με τη Γερμανία οδηγούσε σε πολύ γενναιόδωρα οικονομικά οφέλη από γερμανικά κεφάλαια προς τη Γαλλία. Τώρα, βλέπει ότι αυτή η σκληρή γραμμή της γερμανικής ηγεμονίας απειλεί να φέρει και τη Γαλλία σε κάποια φάση, όχι φυσικά στη θέση της Ελλάδας, αλλά στη θέση της χώρας που υπόκειται στις υπαγορεύσεις, σε μερικά κρίσιμα θέματα, του Βερολίνου. Αυτό οι Γάλλοι δεν το θέλουν με τίποτα, είναι αποφασισμένοι να αντισταθούν και το κάνουν από τώρα. Όπως λένε χαρακτηριστικά οι ίδιοι, θέλουν να διεκδικήσουν το «δικαίωμα στο χρέος», το οποίο δημόσιο χρέος σημαίνει πάρα πολλές φορές στην πράξη αναπτυξιακή πολιτική προς όφελος του λαού μιας χώρας. Ας μην ισχύει αυτή η δαιμονοποίηση που οδηγούμαστε ότι το χρέος είναι των απατεώνων, των λαμογιών κλπ. Πολλές φορές μπορούν τα ελλείμματα και το χρέος μιας χώρας να βοηθούν στην ανάπτυξή της, όταν φυσικά γίνονται προς όφελος του λαού και με αναπτυξιακά έργα, και όχι όταν γίνονται για να τα πάρουν διάφοροι».

Μεταφέροντας το κλίμα από το Παρίσι, ο κ. Βεργόπουλος αναφέρει ότι τα ΜΜΕ εμφανίζουν τον Έλληνα πρωθυπουργό «επιθετικό απέναντι στις Βρυξέλλες». Μεταδίδουν πως «ζητά εκβιαστικά (με την έννοια του επιτακτικού) ευρωπαϊκή λύση», για την πρόβλεψη μηχανισμού προστασίας μιας χώρας από τα διεθνή κερδοσκοπικά «τερτίπια». «Η Γαλλία, μεσογειακή δύναμη, επιθυμεί την πολιτική ενοποίηση στην ΕΕ, αλλά δεν διαθέτει τις ίδιες οικονομικές δυνατότητες με τη Γερμανία», αναφέρει ο κ. Παπασωτηρίου.

Και η κρίσιμη Σύνοδος της 25ης Μαρτίου

«Γίνεται μια πολύ μεγάλη διαπάλη αυτή τη στιγμή», διαπιστώνει ο κ. Δελαστίκ, ο οποίος είναι σε θέση να γνωρίζει ότι «οι επαφές ανάμεσα στο Σαρκοζί και τη Μέρκελ γίνονται σε κλίμα μεγάλης έντασης, διιστάμενων απόψεων». Ο ίδιος αναφέρει: «Οι Γάλλοι επιμένουν ότι σε αυτή τη Σύνοδο πρέπει να υπάρξει στήριξη προς την Ελλάδα και με την αναγγελία συγκεκριμένου ποσού. Οι Γερμανοί αντιδρούν σθεναρά μέχρι τώρα. Έχω την εντύπωση, χωρίς αυτό να αποτελεί τεκμηριωμένη ανάλυση, ότι οι Γερμανοί δεν θα υποχωρήσουν, τουλάχιστον στις 25 Μαρτίου».

Ο κ. Βεργόπουλος θεωρεί πιθανή και μία άλλη εκδοχή: «Στις 25 Μαρτίου μπορεί να ληφθεί απόφαση, αλλά χωρίς τη Γερμανία. Μπορεί να σχηματιστεί μια ομάδα βοήθειας προς την Ελλάδα, με χαρακτήρα διμερούς βοήθειας, από όσους θέλουν. Όπως και ο Άκερμαν (Deutsche Bank) έκανε λόγο για τη δημιουργία νέου Συμφώνου Σταθερότητας με τη συμφωνία εθελόντριων χωρών (άνω των 7), μία απόφαση ενισχυμένης συνεργασίας».

«Φοβάμαι ότι δεν θα έχουμε οικονομική υποστήριξη, οι Γερμανοί θα περιμένουν πρώτα να δουν πώς θα αντιδράσουν οι αγορές -τα επόμενα μεγάλα δάνεια θα τα συνάψουμε τον Απρίλιο. Προβλέπω ότι το spread θα πέσει αλλά όχι πολύ, κι εκεί η Ελλάδα θα πιέσει με την προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο», εκτιμά ο κ. Παπασωτηρίου.

«Η κυβέρνηση θα πρέπει να αποφεύγει την προσφυγή στο ΔΝΤ ακόμη και ως διαπραγματευτικό όπλο. Είναι η έσχατη εξαθλίωση μιας χώρας, αν προσφύγουμε, θα πάθουμε πολύ μεγαλύτερη ζημιά η χώρα και ο λαός μας, παρά θα ενοχληθεί η Γερμανία», τονίζει επ΄αυτού ο κ. Δελαστίκ, υπογραμμίζοντας συν τοις άλλοις πως μία ανάλογη εξέλιξη θα δέχονταν με ικανοποίηση οι ΗΠΑ: «Μόνο κέρδος θα έχουν από την προσφυγή της Ελλάδας στο ΔΝΤ, το οποίο ελέγχουν». Γενικότερα: «Δεν τους προκαλεί λύπη όλη αυτή η υπόθεση, έχουν την αίσθηση ότι αυτή τη στιγμή η γερμανική ηγεμονία στην Ευρώπη, που αποτελεί το κύριο μέλημα τους, βρίσκεται σε μια φάση αφενός επιθετικής διεκδίκησης περαιτέρω εδραίωσής της, αφετέρου, όμως, και αμφισβήτησής της από τη Γαλλία και από ορισμένες άλλες χώρες που αντικειμενικά για την Ελλάδα δεν θέλουν να υπαχθούν σε έναν τόσο στενό γερμανικό έλεγχο. Αν τους δοθεί η δυνατότητα μέσω του ΔΝΤ, οπωσδήποτε θα μπορέσουν να παρεισφρήσουν και να παρενοχλήσουν τα γερμανικά σχέδια».

Γαλλία και Γερμανία

Εν μέσω των πολύπλοκων συσχετισμών στη διεθνή σκηνή, ο περιβόητος γαλλογερμανικός άξονας τίθεται ακόμη μια φορά στο επίκεντρο:

«Η Γαλλία αισθάνεται ότι θα κινδυνεύσει το ευρώ. Η Γερμανία, ίσως, να επιθυμεί μια πιο «στενή» νομισματική ένωση, με λιγότερες χώρες. Υπάρχει μια ένταση και διάσταση απόψεων ανάμεσα στη Γαλλία και τη Γερμανία, αλλά προσπαθούν να μην δημιουργηθεί μεγάλο χάσμα. Το ζήτημα είναι ότι η σημερινή γερμανική ηγεσία δεν βλέπει πρώτα την Ευρώπη, όπως έκαναν παλαιότεροι ηγέτες. Δεν κοιτάζουν τα πράγματα διαχρονικά, αλλά συγκυριακά, σκέφτονται και το εσωτερικό πολιτικό κόστος», υπογραμμίζει στην ανάλυσή του ο κ. Στεφάνου.

Όπως και να’ χει, κατά πάσα πιθανότητα, η εξέλιξη του γαλλογερμανικού άξονα, μεταξύ άλλων σε σχέση και με το ελληνικό ζήτημα, μάλλον προεξοφλείται σε γενικές γραμμές από τον απλό συλλογισμό που διατυπώνει ο κ. Παπασωτηρίου: «Η Γερμανία έχει τους πόρους αλλά όχι τις προθέσεις. Η Γαλλία έχει τις προθέσεις αλλά όχι τους πόρους».