Το ενδιαφέρον των ειδικών έχει προκαλέσει η άνθηση της βίας και του εκφοβισμού σε δημόσια και ιδιωτικά σχολεία, καθώς ποσοστό 10-15% των μαθητών, κυρίως στο δημοτικό και το γυμνάσιο, είναι θύματα ενδοσχολικής βίας, 5% είναι οι θύτες, με τα αγόρια να έχουν την πρωτοκαθεδρία (3/1) και κυρίως σε περιστατικά σωματικής βίας, σε σχέση με τα κορίτσια, που εμπλέκονται σε περιστατικά λεκτικής βίας.

Ads

Όπως προκύπτει από 2 Διακρατικά Ευρωπαϊκά Προγράμματα, το ΔΑΦΝΗ και το ΔΑΦΝΗ ΙΙΙ, τα παραπάνω φαινόμενα αποτελούν απόρροια του ελλείμματος ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, της άγνοιας για τον τρόπο διαχείρισης του προβλήματος, αλλά κυρίως της αποσιώπησης λόγω του στίγματος, που εμπεριέχει για τον θύτη, το θύμα αλλά και το σχολείο Σύμφωνα με τους ειδικούς, ακόμη και ο θύτης που ως αυριανός ενήλικας κατά 50% μπορεί να εξελιχθεί σε άτομο με άκρως αντικοινωνική και παραβατική συμπεριφορά.

Σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, το πρώτο πρόγραμμα έχει ως θέμα την «Αξιολόγηση Αναγκών και Ευαισθητοποίησης για την Ενδοσχολική Βία και τον Εκφοβισμό» (με 4 συνεργαζόμενες χώρες -Ελλάδα, Κύπρο, Γερμανία, Λιθουανία) και φορείς υλοποίησης για την Ελλάδα την Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (ΕΨΥΠΕ) και την Παιδαγωγική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το δεύτερο πρόγραμμα συντονίζεται από την Ελλάδα, έχει θέμα την «Ευαισθητοποίηση και πρόληψη ανάμεσα στους μαθητές: Ανάπτυξη και εφαρμογή ενός σχολικά βασισμένου εκπαιδευτικού προγράμματος για δασκάλους», διεξάγεται από την ΕΨΥΠΕ και έχει ως στόχο την πρόληψη, αντιμετώπιση -παρέμβαση, ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για τα ζητήματα αυτά.

Χειρονομίες, σπρωξιές, ξυλοδαρμοί, βρισιές, προσβολές, απειλές, εκβιασμοί, καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, κλοπές, σεξουαλική παρενόχληση ή και κακοποίηση, αποκλεισμός και απομόνωση από παρέες και ομαδικές δραστηριότητες, αποτελούν, μεταξύ άλλων, τις μορφές έκφρασης της σωματικής, λεκτικής, ψυχολογικής και κοινωνικής βίας εντός των σχολείων. «Έναν χώρο, που θα έπρεπε να απονέει και να παρέχει ασφάλεια και προστασία», όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες του προγράμματος.

Ads

Σύμφωνα με τους ειδικούς, ασκείται συνήθως από παιδιά επιθετικά, με χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενεργητικά και υπερδραστήρια, επιρρεπή σε παραβίαση κανόνων και αντικοινωνικές συμπεριφορές, ικανά να ξεφεύγουν από δύσκολες καταστάσεις και φυσικά χωρίς ηθικούς ενδοιασμούς ή τύψεις για τις πράξεις τους.

Η σχετική έρευνα, στο πλαίσιο της ΔΑΦΝΗΣ, σε δημοτικά σχολεία της Αθήνας, κατέδειξε ότι 22,5% των μαθητών έχουν υποστεί κάποια μορφή βίας, ενώ 10% έχουν ασκήσει βία, ή εκφοβισμό, στους συμμαθητές του. Άλλη έρευνα, σε γυμνάσια της Θεσσαλονίκης, αποκάλυψε ότι περίπου 8% των μαθητών ασκούν λεκτική βία στους συμμαθητές τους και 4% σωματική. Το 12% είναι θύματα λεκτικής βίας, το 8% θύματα διάδοσης ψευδών φημών σε βάρος του και το 6% θύματα κοινωνικού αποκλεισμού από τις ομάδες και τις παρέες του σχολείου. Η ίδια έρευνα αποκάλυψε ότι, σύμφωνα με τις απόψεις των μαθητών, κατά 81% γύρω από αυτό το πρόβλημα απουσιάζει η συνεργασία οικογένειας και σχολείου.

Το εγχειρίδιο της ΔΑΦΝΗΣ ΙΙΙ το οποίο αφορά την εφαρμογή ψυχο-εκπαιδευτικής παρέμβασης στα σχολεία με επιστέγασμα την υπογράμμιση της αναγκαιότητας έκδοσης μίας εγκυκλίου από το Υπουργείο Παιδείας με οδηγίες για την αντιμετώπιση του φαινομένου, απευθύνεται στους εκπαιδευτικούς και τους γονείς. Πρόκειται για μια πολιτική, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει, όπως επισημαίνεται, τις διαδικασίες καταγραφής των συμβάντων, διορισμού υπεύθυνου εκπαιδευτικού συμβούλου με συγκεκριμένες αρμοδιότητες, παρακολούθησης των διαδικασιών αντιμετώπισης, ενημέρωσης των μαθητών για την πρόσβαση σε σύστημα υποστήριξης, συνεργασίας με τους γονείς και οργάνωσης ουσιαστικής εποπτείας των μαθητών κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων. Βασικά εργαλεία θεωρούνται επίσης, μεταξύ άλλων, η σχετική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και η παρότρυνση των γονέων για ενεργή συμμετοχή και συνεργασία με το σχολείο.

Τα ίδια τα παιδιά, άλλωστε, πρέπει να μάθουν τα δικαιώματά τους, πρωτίστως να μιλούν αυτά που υποφέρουν, να μιλούν και αυτά που δεν αντιδρούν στην κατάφωρη αδικία και στον εκφοβισμό, παίρνοντας θέση συνενόχου με τη σιωπή τους, διότι η βία υφίσταται με την τριαδική σχέση θύτη, θύματος και σιωπηρού παρατηρητή, σημειώνουν οι επιστήμονες.