Σκάνδαλο χαρακτηρίζει ο ΟΗΕ τις υποκλοπές, τις κάμερες αλλά και τις προληπτικές προσαγωγές, σύμφωνα με την «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία». Το ελληνικό σκάνδαλο των υποκλοπών της Vodafone περιλαμβάνεται στις αρνητικές εξελίξεις που καταγράφει διεθνώς ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ στα θέματα προστασίας των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, Martin Scheinin, ενώ εμμέσως θίγονται στην έκθεση και άλλα ζητήματα ελληνικού ενδιαφέροντος.

Συγκεκριμένα, κρίνονται παράνομες οι πρακτικές Χρυσοχοΐδη (προληπτικές συλλήψεις και προσαγωγές) και αμφισβητείται η μαζική παρακολούθηση και καταγραφή προσωπικών δεδομένων και πολιτών (κάμερες, DNA).

Ο Scheinin εκφράζει την ανησυχία του για το γεγονός ότι οι τεχνικές των «νομίμων συνακροάσεων» αποτελούν πλέον τμήμα του λογισμικού των εταιριών τηλεπικοινωνίας και έδωσαν τη δυνατότητα σε «άγνωστα τρίτα μέρη», όπως τα αποκαλεί, να τις καταχραστούν, παρακολουθώντας τις επικοινωνίες του τότε Έλληνα πρωθυπουργού, άλλων αξιωματούχων και πολιτών, αναφέρει χαρακτηριστικά.

Πρόσφατα, συμπληρώνει, οι ίδιες δυνατότητες χρησιμοποιήθηκαν από την κυβέρνηση του Ιράν για την παρακολούθηση διαδηλωτών. Ο ίδιος προτείνει, για να αποφευχθούν στο μέλλον καταχρήσεις, να καταγράφονται τα ίχνη όσων έχουν πρόσβαση στα δεδομένα, ώστε να εντοπίζονται οι υπεύθυνοι.

Όσο αφορά στο ελληνικό σκάνδαλο, υπενθυμίζεται ότι κατά τη διερεύνησή του, η ΑΔΑΕ είχε βρει ορισμένες τέτοιες καταγραφές (log) στο κεντρικό δίκτυο της Vodafone, όμως άλλες καταστράφηκαν, ενώ άλλες ήταν ανώνυμες και δε συνδέθηκαν με συγκεκριμένους χρήστες. Επίσης, η ίδια η εταιρία αποσύνδεσε και κατέστρεψε και όλα τα δεδομένα των κλήσεων που έγιναν από και προς τους υποκλοπείς, με αποτέλεσμα η όλη έρευνα εντοπισμού τους να πέσει στο κενό.

Σχετικά με τις προσαγωγές, η έκθεση του ΟΗΕ καταδικάζει πλήρως τις αναίτιες συλλήψεις και έρευνες πολιτών στο δρόμο υπό το πρόσχημα της ασφάλειας και της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας. «Τα στάνταρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν δοκιμασθεί και παραβιασθεί κατά τη διάρκεια αυτών των ακινητοποιήσεων και ερευνών πολιτών στο δρόμο», τονίζει ο Scheinin.

Σημειώνεται ότι είναι η δεύτερη, μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αποδοκιμασία των πρακτικών Χρυσοχοΐδη.

«Τα κράτη διευρύνουν διαρκώς τις εξουσίες τους στη σύλληψη, ανάκριση και έρευνα των ατόμων και περιορίζουν τους ελέγχους για πρόληψη των καταχρήσεων. Εγείρονται έτσι σοβαρά ερωτήματα, κατά πόσο οι καθολικές, μαζικές συλλήψεις και έρευνες σε διακηρυγμένες ζώνες ασφαλείας, είναι απαραίτητες σε μια δημοκρατική κοινωνία», προσθέτει ο Scheinin.

Επίσης, η έκθεση επικρίνει:

-τη χρήση των νέων τεχνολογιών με σκοπό την προληπτική παρακολούθηση της ιδιωτικής ζωής των πολιτών. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η νέα ευρωπαϊκή οδηγία για την καταγραφή των τηλεπικοινωνιακών δεδομένων όσων χρησιμοποιούν κινητά, σταθερά τηλέφωνα και το ίντερνετ (e-mail).
Την οδηγία αυτή υποχρέωνεται να ενσωματώσει εντός του 2010 στη νομοθεσία της και η Ελλάδα, καθώς έχει καταδικασθεί για υπερβολική καθυστέρηση από το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Στο σχέδιο νόμου που ετοιμάζεται προβλέπονται εξάμηνη αποθήκευση και πρόσβαση της αστυνομίας, ύστερα από δικαστική άδεια, μόνο σε περιπτώσεις διερεύνησης σοβαρών εγκλημάτων.

-τη μαζική παρακολούθηση και το ηλεκτρονικό «φακέλωμα» των πολιτών (κάμερες). Τα μέτρα θεωρούνται απειλή για την ελευθερία του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι. Συχνά, η αστυνομία και οι μυστικές υπηρεσίες, αναφέρει η έκθεση, ονομάζουν μια ομάδα τρομοκρατική, προκειμένου να κάνουν χρήση των εκτεταμένων εξουσιών παρακολούθησης.

Στην Ελλάδα η κυβέρνηση της ΝΔ επέτρεψε τη μαζική χρήση καμερών από την αστυνομία χωρίς τις εγγυήσεις της Αρχ΄γς Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Η νέα κυβέρνηση υποσχέθηκε να καταργήσει τις ρυθμίσεις σε συνεργασία με την Αρχή αλλά δεν το έχει πράξει ακόμα.

-τη χρήση βιομετρικών και γενετικών πληροφοριών (DNA), που αποθηκεύονται σε κεντρικές βάσεις δεδομένων. Η Ελλάδα πριν από 6 μήνες συμφώνησε να επιτρέψει στις ΗΠΑ απευθείας πρόσβαση στα αρχεία αποτυπωμάτων και DNA, με αντάλλαγμα την κατάργηση της βίζας.

-την ποινικοποίηση του Διαδικτύου. Σε πολλές ακόμη χώρες απαιτείται ταυτοποίηση του χρήστη που σερφάρει στο ίντερνετ. Στις ΗΠΑ το FBI παρακολουθούσε τις δραστηριότητες των ακτιβιστών υπέρ της ειρήνης το 2004. Στη Γερμανία το 2006 και στην Κολομβία το 2009 αποκαλύφθηκε ότι οι μυστικές υπηρεσίες παρακολουθούσαν παράνομα δημοσιογράφους και μέλη οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Όλα αυτά επηρεάζουν τους πολίτες και μπορεί να τους αποτρέψουν από την άσκηση του δημοκρατικού δικαιώματος τους να διαμαρτυρηθούν ενάντια στην κυβερνητική πολιτική», παρατηρεί η έκθεση.

-τη χρήση δακτυλικών αποτυπωμάτων των μεταναστών και των προσφύγων που συλλαμβάνονται για σκοπούς πάταξης της τρομοκρατίας και άλλων σοβαρών εγκλημάτων. Για να αποτραπούν παραβιάσεις της ιδιωτικής σφαίρας ζητά να καθιερωθούν διεθνή στάνταρ και ανεξάρτητοι μηχανισμοί επίβλεψης και ελέγχου των κρατικών εξουσιών.