Με αφορμή την εκδήλωση της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης και των Εκδόσεων Καστανιώτη, όπου δέκα σύγχρονοι έλληνες συγγραφείς πρόκειται να μοιραστούν με το κοινό την εμπειρία ανάγνωσης του έργου του μεγάλου αμερικανού νομπελίστα, το tvxs πραγματοποιεί αφιέρωμα στον Έρνεστ Χέμινγουεϊ, μιλώντας με τους συμμετέχοντες με στόχο -εκτός των άλλων- την αποτύπωση της επιρροής που ενδεχομένως άσκησε στον καθένα ξεχωριστά τόσο το έργο όσο και η προσωπικότητά του. Σήμερα, ο συγγραφέας Ηλίας Μαγκλίνης μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη για τον… δικό του Χέμινγουεϊ.

Ads

«Θυμάμαι κάποτε τον Φρέντι Γερμανό να εξομολογείται στην τηλεόραση ότι, εφόσον μεγαλώνοντας δεν «έγινε ένας Χέμινγουεϊ», δεν αξίζει τον κόπο να λέγεται συγγραφέας. Φυσικά, ο πρόωρα χαμένος Φρέντυ Γερμανός έγραψε πολλά βιβλία, αν και τα περισσότερα δεν είναι καθαρή μυθοπλασία αλλά εντάσσονται σε αυτό που από τη δεκαετία του ’60 και μετά ονομάστηκαν «Νέα Δημοσιογραφία» ή non-fiction novel. Να ένα παράδειγμα όπου το ίνδαλμα, ο μυθοποιημένος συγγραφέας δεν «επιτρέπει» στον νεόκοπο, επίδοξο γραφιά να δοκιμάσει κάτι δικό του. Φυσικά, στο βάθος, οι προσωπικές μας επιλογές έχουν να κάνουν αυστηρά με εμάς τους ίδιους και με κανέναν άλλο εξωτερικό παράγοντα – ειδικά σε ό,τι αφορά το γράψιμο.

Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ απέκτησε πάντως αυτό το ειδικό βάρος στην παγκόσμια λογοτεχνική κοινότητα, έγινε σημείο αναφοράς για πολλούς λόγους. Κυρίως, έγινε πολύ δημοφιλής στους γραφιάδες που συνδύασαν τη δημοσιογραφία με τη μυθοπλασία. Δύσκολα να βρει κανείς ιδανικότερο παράδειγμα ρεπόρτερ και πολεμικού ανταποκριτή ο οποίος την ίδια στιγμή να είναι ένας μετρ, ένας στυλίστας της μυθοπλασίας. Η δε στακάτη, ελλειπτική γραφή του προκάλεσε μεγάλη σύγχυση: πολλοί πιστέψαμε ότι είναι εύκολο να αφομοιωθεί και να αναπαραχθεί, ακριβώς διότι φαντάζει εύκολη, απλή. Δεν είναι όμως. Αυτό που διαβάζουμε στο χαρτί είναι η μύτη του παγόβουνου και όλο αυτό που κρύβεται από κάτω η προεργασία, το υπόβαθρο, η παιδεία, ο μόχθος του συγγραφέα. Οπότε, αυτό που συνέβη από τους επίδοξους «χεμινουγεϊκούς» ήταν απλώς να προκύψει η κορφή του παγόβουνου χωρίς όμως ίχνος υποστρώματος κάτω από την επιφάνεια.

Λόγω και της δημοσιογραφικής μου ιδιότητας, πολλές φορές ανέτρεξα στον «Χεμ» και πολλές φορές με βοήθησε με διάφορους τρόπους. Κυρίως όμως, με γοήτευσε όχι λόγω αυτής της βιογραφικής λεπτομέρειας αλλά λόγω του βαθύτερου, ηθικού περιεχομένου των ιστοριών του. Πάνω απ’ όλα, εντόπισα το μεγαλείο του ως στυλίστα στα πιο σύντομα κείμενά του και λιγότερο στα εκτενή μυθιστορήματά του: η συλλογή διηγημάτων «Στην εποχή μας», τα «Χιόνια του Κιλιμαντζάρο», το «Να έχεις και να μην έχεις», το «Άνδρες χωρίς γυναίκες», είναι μερικά από τα βιβλία του που με σημάδεψαν απ’ όταν ήμουν είκοσι χρονών. Μεγάλη μου αδυναμία παραμένει και το πρώτο του μυθιστόρημα, «Φιέστα ή ο Ήλιος ανατέλλει ξανά», ενώ ένα από τα πιο αγαπημένα μου βιβλία γενικά είναι ένας ογκώδης τόμος που επιμελήθηκε ο ίδιος ο Χέμινγουεϊ με τίτλο «Men at War»: ένα εκπληκτικό απάνθισμα πολεμικής λογοτεχνίας, μυθοπλασίας και μη, από την αρχαιότητα έως τα μέσα του εικοστού αιώνα.

Ίσως το μεγαλύτερό του μάθημα είναι ότι στα πεζά του δεν υπάρχει ίχνος «ψυχολογίας», όπως την καταλαβαίνουμε σήμερα. Διεισδύεις στον εσωτερικό κόσμο των ηρώων του αυστηρά μέσα από τις πράξεις και την δράση τους και όχι μέσα από μια ενδοσκόπηση και ψυχογραφία. Δύσκολο πράγμα αυτός ο καθαρός, ατόφιος υπαινιγμός. Παραμένει μια πρόκληση μέχρι σήμερα, δεδομένου ότι όλοι είμαστε επιρρεπείς στις διάφορες ανώδυνες, αυτιστικές κάποτε «αισθητικές ψυχολογίες».
Ηλίας Μαγκλίνης
 

Σημείο συνάντησης για την ανοιχτή συζήτηση-αφιέρωμα με τίτλο “Ο δικός μου Χέμινγουεϊ”, θα είναι το θέατρο της Ελληνοαμερικάνικης Ένωσης. Η εκδήλωση διοργανώνεται στο πλαίσιο της έκθεσης με τίτλο Ernest Hemingway: From Life to Fiction (Ernest Hemingway: Από τη ζωή στο έργο) για την συμπλήρωση πενήντα χρόνων από το θάνατό του. Οι δέκα συγγραφείς που θα μιλήσουν για “Τον δικό τους Χέμινγουεϊ” είναι οι: Λένα Διβάνη, Αθηνά Κακούρη, Ισμήνη Καπάνταη, Μένης Κουμανταρέας, Ηλίας Μαγκλίνης, Αμάντα Μιχαλοπούλου, Ανδρέας Μήτσου, Μιχάλης Μοδινός, Φωτεινή Τσαλίκογλου και Ευγενία Φακίνου.
 

O Έρνεστ Χέμινγουεϊ (21 Ιουλίου 1899 – 2 Ιουλίου 1961) συγκαταλέγεται στους σημαντικότερους αμερικανούς συγγραφείς του 20ού αιώνα. Μέλος της αποκαλούμενης “Χαμένης Γενιάς” των αμερικανών διανοούμενων που εγκαταστάθηκαν στο Παρίσι κατά το Μεσοπόλεμο, επηρέασε με τον αφηγηματικό του λόγο την αμερικανική και παγκόσμια λογοτεχνία. Την εποχή του όμως απασχόλησε και με την πολυτάραχη προσωπική του ζωή, στην οποία έβαλε ο ίδιος τέλος αυτοκτονώντας το 1961. Αν και γεννήθηκε στις ΗΠΑ, τη ζωή του σημάδεψαν τα ταξίδια του σε όλο τον κόσμο από τα οποία εμπνεύσθηκε για τα έργα του. Το 1953 τιμήθηκε με το Βραβείο Πούλιτζερ, ενώ τον επόμενο χρόνο βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για «τον δυναμισμό και τον απόλυτο έλεγχο του ύφους του και για την επίδρασή του στην τέχνη της μοντέρνας αφήγησης».
 

• Info:

«Ο δικός μου Χέμινγουεϊ»
Ελληνοαμερικανική Ένωση σε συνεργασία με τις Εκδόσεις Καστανιώτη
Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου 2011, στις 20:00
στο Θέατρο της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης (Μασσαλίας 22, Κολωνάκι)