Αγωγή κατά συνυποψηφίου του κατέθεσε επίκουρος καθηγητής ΑΕΙ, όταν συνειδητοποίησε ότι στο βιογραφικό του πρώτου περιλαμβανόταν μια… δική του πτυχιακή εργασία!Το tvxs μιλά με δικηγόρους και ακαδημαϊκούς και ερευνά τη λογοκλοπή, ένα έγκλημα, για το οποίο ο νόμος προβλέπει ποινές κάθειρξης ως δέκα χρόνια.

Τι είναι η «λογοκλοπή»; Ο ορισμός που το λεξικό του κ.Μπαμπινιώτη δίνει στη λέξη είναι «η ιδιοποίηση ξένης πνευματικής ιδιοκτησίας». Με απλά λόγια: «παίρνω ένα ξένο δημιούργημα και το παρουσιάζω ως δικό μου». Ακούγεται σαν κλοπή; Πράγματι, έτσι είναι, γιατί η λογοκλοπή είναι κλοπή, και μάλιστα μια κλοπή που πονάει πολύ περισσότερο από την κοινή κλοπή. «Πρόκειται για μια προσβολή του ‘δικαιώματος πατρότητας’ ενός έργου, η οποία συχνά πονάει πολύ περισσότερο από την κλοπή ενός υλικού αντικειμένου», εξηγεί στο tvxs η κα. Ανθούλα Παπαδοπούλου, λέκτορας της Νομικής σχολής ΑΠΘ. «Γι΄ αυτό και πρέπει επιτέλους να αποδοθεί στο έγκλημα αυτό η ηθική απαξίωση που του αρμόζει», προσθέτει.

Πράγματι, η λογοκλοπή – στην εποχή του διαδικτύου και της κοινωνίας της πληροφορίας – είναι τόσο εύκολο να γίνει, που συχνά οι πολίτες ξεχνούν ότι είναι έγκλημα και μπαίνουν στον πειρασμό να «λογοκλέψουν» πληροφορίες και δημιουργήματα για ένα σωρό σκοπούς: από τη σύνταξη εργασιών στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο, μέχρι τη σύνθεση μουσικής και τη δημιουργία ταινιών. Όπως γράφει η ιστοσελίδα www.plagiarized.com – η οποία έχει ως στόχο δράσης την εξάλειψη της λογοκλοπής – είναι τόσο εύκολο να λογοκλέψεις που στο τέλος μπαίνεις στον πειρασμό να το κάνεις, ακόμα και αν η αρχική σου πρόθεση ήταν απλώς να κάνεις έρευνα για να γράψεις τις δικές σου ιδέες. «Είναι τόσο απλό: κλικ, copy, κλικ, paste και οι ιδέες ενός άλλου εμφανίζονται στο έγγραφό σου, χωρίς να έχεις κάνει σχεδόν κανένα κόπο», καταλήγει η ιστοσελίδα.

«Επίκουρος καθηγητής ΑΕΙ παρουσίασε εργασία συναδέλφου του ως… δική του»

Το τελευταίο επεισόδιο λογοκλοπής που είδε το φως της δημοσιότητας προκαλεί τουλάχιστον έκπληξη για την έκταση που μπορεί να πάρει η λογοκλοπή στις μέρες μας. Σύμφωνα με σημερινό δημοσίευμα της εφημερίδας «Καθημερινή», επίκουρος καθηγητής σε ΑΕΙ της χώρας μας, με έκπληξη διάβασε στο βιογραφικό ενός συνυποψηφίου του ότι εκεί περιλαμβανόταν μια… δική του πτυχιακή εργασία! Όπως δήλωσε ο εν λόγω καθηγητής στην «Καθημερινή», ο ανταγωνιστής του είχε υποβάλει την ξένη εργασία «σε επιστημονικό συνέδριο του εξωτερικού ως δική του, κι έτσι την παρουσίασε και στη διαδικασία εκλογής».

Μετά από προσφυγές επί προσφυγών ενώπιον των πανεπιστημιακών οργάνων, αγανακτισμένος ο καθηγητής κατέθεσε αγωγή και η δίκη θα πραγματοποιηθεί σε ένα μήνα. «Η προσφυγή στη δικαιοσύνη είναι ένας δρόμος, αλλά δυστυχώς δεν αποτελεί πανάκεια», εξηγεί η κα.Παπαδοπούλου. «Διότι πρόκειται για ένα φαινόμενο τόσο διαδεδομένο που χρειάζεται ήδη από μικρή ηλικία να μάθει ο πολίτης να το απαξιώνει. Όπως το μικρό παιδάκι μαθαίνει ότι είναι κακό να παίρνει τα ξένα πράγματα και να τα ιδιοποιείται, έτσι πρέπει να μάθει ότι είναι κακό το να παίρνει τις ξένες ιδέες και να τις παρουσιάζει ως δικές του. Είναι θέμα παιδείας», καταλήγει η κα.Παπαδοπούλου.

Ποινή κάθειρξης ως και δέκα χρόνια

Ωστόσο – όπως έλεγαν και οι αρχαίοι ημών πρόγονοι – «όπου δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος» και κατά συνέπεια, η ελληνική ποινική νομοθεσία προβλέπει διάφορα εγκλήματα σχετικά με την πνευματική ιδιοκτησία, τα οποία μάλιστα τιμωρούνται με πολύ σοβαρές ποινές.

Όπως μας εξήγησαν δικηγόροι που ασχολούνται με το αντικείμενο, ο νόμος προστατεύει τα πνευματικά δημιουργήματα του λόγου, της τέχνης και της επιστήμης, που έχουν το χαρακτηριστικό της «πρωτοτυπίας». Βέβαια, αυτά τα δημιουργήματα πρέπει να έχουν πάρει συγκεκριμένη μορφή, είτε υλική (πχ. να έχουν τυπωθεί σε χαρτί ή σε cd), είτε προφορική (πχ. να έχουν ειπωθεί λεκτικά σε κάποια ομιλία). Ωστόσο, μόλις πάρουν αυτή τη μορφή, κινδυνεύουν αμέσως να χρησιμοποιηθούν από οποιοδήποτε ξένο έχει πρόσβαση σε αυτά, ο οποίος μπορεί να τα προβάλει ως… δικά του.

Υπάρχει η παρανόηση ότι εάν «αποδίδουμε το κλεμμένο στην πηγή του», είμαστε καλυμμένοι – με απλά λόγια ότι αν λέμε «από πού κλέψαμε ό,τι κλέψαμε» δεν υπάρχει πρόβλημα! Αυτό, ωστόσο, δεν ισχύει, καθώς είναι αναγκαίο να έχουμε και την άδεια του δημιουργού για να χρησιμοποιήσουμε το έργο του, όπως μας εξήγησαν δικηγόροι που δραστηριοποιούνται στον εν λόγω τομέα. Βέβαια, τονίζουν ότι έχει σημασία και η έκταση της «λογοκλοπής». Είναι άλλο να πάρεις μια παράγραφο από το έργο κάποιου άλλου και να αναφέρεις τον αληθινό συγγραφέα στις πηγές της εργασίας σου, και άλλο να πάρεις… ολόκληρη την εργασία του και να την παρουσιάσεις ως δική σου!

Τι ποινές προβλέπονται; Βαριές, ως επί το πλείστον. Ξεκινούν από φυλάκιση 1-5 χρόνων για τις απλές παραβάσεις και φτάνουν μέχρι κάθειρξη 10 χρόνων για όσους κλέβουν πνευματική ιδιοκτησία κατ’ επάγγελμα ή κατά συνήθεια. Αν προσθέσετε σε αυτά και τις υψηλές χρηματικές ποινές που προβλέπονται, θα καταλάβετε την έκταση της σοβαρότητας, παρά το γεγονός ότι λίγοι άνθρωποι το γνωρίζουν.

«Πρόκειται για ένα δικαίωμα με πολύ έντονη τόσο την ηθική, όσο και την περιουσιακή φύση», σχολιάζει η κα.Παπαδοπούλου. «Όταν κλέβεις τις ιδέες κάποιου άλλου, προσβάλλεις τόσο τον ηθικό δεσμό του δημιουργού με το έργο του, όσο και τα περιουσιακά δικαιώματά του, από την εμπορική εκμετάλλευση του», προσθέτει. «Γι’ αυτό και το ζήτημα αυτό, σε συνδυασμό με την προστασία της ελεύθερης διακίνησης της γνώσης και της πληροφορίας, αποτελεί την αιχμή του δόρατος στην κοινωνία της πληροφορίας», καταλήγει.