Μπορεί η «νέα μεταπολίτευση» να αργεί αλλά το πολιτικό σκηνικό αλλάζει ραγδαία τους τελευταίους μήνες. Ας επιχειρήσουμε μια συνοπτική περιγραφή.

Ads

Η ΝΔ έχει ήδη διασπαστεί σε τρία κομμάτια. Ο κορμός του κόμματος, που ηγείται ο κ. Σαμαράς, έχει συρρικνωθεί, σύμφωνα με ορισμένες δημοσκοπήσεις, κάτω από το 20%. Το ποσοστό που θα αποσπάσει η κ. Μπακογιάννη είναι ακόμα άγνωστο αλλά προφανώς, αν αναφερθούμε στο ποσοστό που είχε στις ενδοκομματικές αναμετρήσεις, δεν θα είναι καθόλου ευκαταφρόνητο. Ο κ. Καρατζαφέρης συνεχίζει να «ροκανίζει» την πολυκατοικία διαπραγματευόμενος ανοικτά με ένοικους διαμερισμάτων όπως οι κκ. Κακλαμάνης και Κοντογιάννη αλλά και με πολλούς άλλους πέρα από τα φώτα της δημοσιότητας. Το επιτελείο του κ. Σαμαρά επιχειρεί να επιδείξει μια εικόνα ανανέωσης, προσπάθεια που αντιστοιχεί στον τετραγωνισμό του κύκλου εφόσον αδυνατεί αφενός να προβεί σε μια ουσιαστική αυτοκριτική της καταστροφικής διακυβέρνησης της ΝΔ και, αφετέρου, συνεχίζουν να στελεχώνουν το κόμμα του, πλην μερικών εξαιρέσεων, τα ίδια άτομα. Η κατάσταση αυτή ωθεί την ΝΔ σε πλειοδοσία λαϊκισμού και σε εκμηδενιστική ρητορική για την πορεία της χώρας, που προφανώς δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα.

Το ΚΚΕ παραμένει χωρίς πραγματική επιρροή στην εξέλιξη των γεγονότων, παρά τον έντονο ακτιβισμό του, διότι δεν επιδιώκει ουσιαστικό πολιτικό διάλογο παρά μόνο με συνομιλητές που εξαρχής αποδέχονται τα πολιτικά του δόγματα. Πέρα απ’ αυτούς καλεί να το ψηφίσουν και όσοι δεν συμμερίζονται τις απόψεις του, ως πράξη διαμαρτυρίας. Η πολιτική αυτή είναι ταυτόχρονα η δύναμη και η αδυναμία του ΚΚΕ. Συσπειρώνει ένα περιορισμένο αριθμό υποστηρικτών, αλλά κόβει κάθε δυνατότητα επέκτασης της επιρροής του, εγκλωβισμένο αυτοβούλως σε έναν ιδιότυπο πολιτικό αυτισμό.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, που θα μπορούσε να ενισχυθεί στην παρούσα κατάσταση, οδηγήθηκε και αυτό σε διάσπαση. Η αιτία είναι η αδυναμία του να ολοκληρώσει την υπόσχεση της ηγεσία του, να παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη και πιστευτή πρόταση διακυβέρνησης. Αν, εκ πρώτης όψης, το ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζει προβλήματα οργανωτικά, με την διαμάχη πολυάριθμων συνιστωσών, η ουσία της κρίσης του εντοπίζεται σε ένα βασικό πολιτικό δίλλημα, στο οποίο αδυνατεί να απαντήσει αλλά ακόμα και να το θέσει ξεκάθαρα ως πολιτικό διακύβευμα. Το θέμα είναι αν θα υιοθετήσει μια στάση παραπλήσια με εκείνη του ΚΚΕ, που θα μπορούσε να συνοψιστεί με το σύνθημα «ή σοσιαλισμός τώρα ή αντίσταση και αναμονή», ή αν θα προχωρήσει σε ευρύτερες συμμαχίες με ενδιάμεσους στόχους. Η δημιουργία της Δημοκρατικής Αριστεράς ενδέχεται να επιταχύνει την ανασύνταξη της ιστορικής αριστεράς σε δυο πόλους. Ένα τμήμα του ΣΥΡΙΖΑ θα συμμαχήσει τελικά με το ΚΚΕ, εφόσον βέβαια αποδεχτεί τον ηγεμονικό του ρόλο, στην δημιουργία ενός «μετώπου της διαμαρτυρίας». Η Δημοκρατική Αριστερά, απαλλαγμένη από το σύμπλεγμα της «καθαρόαιμης γραμμής» θα επιδιώξει με ρεαλισμό να ανατρέψει προοδευτικά την πορεία του νεοφιλελευθερισμού, και με προγραμματικές συμφωνίες να βάλει στα σκαριά τις δημοκρατικές και κοινωνικές τομές, που οραματίζεται κάθε αριστερός πολίτης.

Το οικολογικό κίνημα, με αργά βήματα, επιβάλλεται στην κεντρική πολιτική σκηνή και είναι λογικό να αποκτήσει στο μέλλον και κοινοβουλευτική παρουσία. Η ύπαρξή του, όσο περιορισμένη και αν είναι ποσοτικά, θα αποτελέσει πιθανώς ένα ποιοτικό στοιχείο που θα επηρεάσει όλα τα υπόλοιπα κόμματα.

Και τίθεται βέβαια το ερώτημα, ποια πορεία θα ακολουθήσει το Πασοκ σε αυτό το νέο, υπό διαμόρφωση, πολιτικό τοπίο. Το γεγονός είναι ότι το Πασοκ κέρδισε θριαμβευτικά τις εκλογές του 2009, υπό συνθήκες όμως που, όπως περιγράψαμε, έχουν πλέον αλλάξει σημαντικά. Οι στόχοι του κοινωνικού κράτους, της πράσινης οικονομίας, της αναδιανομής του πλούτου, της εμβάθυνσης της δημοκρατίας και της καταπολέμησης της πελατειακής μάστιγας, πρέπει να αναζητηθούν σε πλαίσιο έντονης δημοσιονομικής κρίσης. Ο στόχος δεν αλλάζει, απλώς τώρα είναι πιο δύσκολο να υλοποιηθεί. Αν ο στόχος είναι πιο δύσκολος, συμπεραίνω ότι πρέπει να επιδιώξουμε να γίνει μεγαλύτερη και η δύναμη με την οποία θα τον επιδιώξουμε.

Ιστορικά, οι καταστάσεις κρίσης επιταχύνουν τις εξελίξεις προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση, την κακή ή την καλή. Παραδείγματος χάρη, η οικονομική κρίση του ’30, ανέδειξε τον Χίτλερ στην Γερμανία και το Λαϊκό Μέτωπο στην Γαλλία. Η ίδια κρίση έφερε τον φασισμό όταν οι δημοκρατικές δυνάμεις διασπάστηκαν, και την κοινωνική πρόοδο όταν αυτές οι δυνάμεις συμμάχησαν. Όσο και να είναι διαφορετικές οι συνθήκες, αυτός ο κανόνας παραμένει απαράλλακτος. Πιστεύω βαθιά πως το Πασοκ πρέπει να επιδιώξει διεύρυνση και συμμαχίες, και ως κόμμα και ως κυβέρνηση. Προς το παρόν βέβαια δεν υπάρχουν συνθήκες κομματικών συμμαχιών. Το έδαφος όμως μπορεί από τώρα να καλλιεργηθεί. Δεν μιλάω προφανώς για συμμαχίες δήθεν «εθνικής σωτηρίας», παρά-φύση συνεργασίες που θα αποσκοπούσαν αποκλειστικά στο μοίρασμα της εξουσιαστικής πίττας. Εννοώ προγραμματικές συμμαχίες με κοινούς πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς στόχους.

Αν σήμερα τέτοιες κομματικές συμμαχίες δεν είναι ακόμα στην ημερήσια διάταξη, μπορεί εντούτοις να γίνουν τώρα σημαντικά βήματα. Η κοινωνική εκπροσώπηση υφίσταται και πέρα από την πολιτική τάξη. Η πολιτική έκφραση της κοινωνίας δεν περνάει αποκλειστικά μέσα από τα κόμματα. Πιστεύω πως είναι σημαντικό να συμμετέχουν στην πολιτική ζωή και μη επαγγελματίες πολιτικοί. Άνθρωποι που έχουν αποδείξει τις ικανότητές τους στον επιστημονικό, τον επαγγελματικό, τον κοινωνικό χώρο και σε κάθε πεδίο της οργανωμένης κοινωνίας. Αυτή η διεύρυνση, η ανανέωση, θα είναι και η πρόσθετη δύναμη για να υλοποιήσουμε το όραμα για το οποίο οι πολίτες εμπιστεύτηκαν το Πασοκ του Γιώργου Παπανδρέου.