^{«Ενώ για τρεις αιώνες η Ευρώπη εξήγαγε σε όλον τον κόσμο τα πολιτικά της μοντέλα και τις συνέπειες των συγκρούσεων μεταξύ των εθνών και των συνασπισμών της, σήμερα γίνεται το πεδίο όπου αποκρυσταλλώνονται τα κοινωνικά προβλήματα του κόσμου». Ετιέν Μπαλιμπάρ (Άρθρο στη LE MONDE diplomatique, Σεπτ. 1995)}

Κάνουν μεγάλο λάθος όσοι (ανάμεσά τους και αριστεροί) πιστεύουν ότι η ιδέα μια ενωμένης Ευρώπης είναι ιδέα των τελευταίων 60 χρόνων, που γεννήθηκε μέσα στον ψυχρό πόλεμο ως ιδέα συντηρητική. Η αλήθεια είναι ότι η ιδέα αυτή έχει μια ιστορία σχεδόν 200 χρόνων, την οποία υποστήριξε το εργατικό και σοσιαλιστικό κίνημα από τα πρώτα του βήματα.

Ήδη από το 1814, ο Γάλλος σοσιαλιστής διανοητής, Σεν Σιμόν, μιλούσε για μια ενωμένη Ευρώπη στους κόλπους της οποίας θα έπαιρνε δικαιωματικά τη θέση της και μια ανεξάρτητη Ελλάδα, απελευθερωμένη από το ζυγό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Αλλά και ο φωτισμένος αστός πολιτικός, Ιωάννης Καποδίστριας, αρχιτέκτονας της ενωμένης και ουδέτερης Ελβετίας και πολέμιος του δουλεμπορίου της τότε εποχής (είχε γράψει σχετική επιστολή και στον Τόμας Τζέφερσον, συντάκτη της Διακήρυξης της Αμερικάνικης Ανεξαρτησίας), είχε προτείνει, μια ενωμένη Ευρώπη, το 1818.

Διαπρύσιος κήρυκας της ανάγκης ενοποίησης της Ευρώπης ήταν και ο μεγάλος Βίκτορ Ουγκό, ο οποίος παραιτούμενος από τη Γαλλική Εθνοσυνέλευση, έγραφε στο ημερολόγιό του στις 8/3/1871:

«Σχέδια που η παραίτηση με εμπόδισε να εκτελέσω:

-Προπαρασκευαστικές ενέργειες για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης

-Εκπαίδευση υποχρεωτική και δωρεάν

-Δικαιώματα της Γυναίκας».

Από τα λόγια αυτά του Ουγκό προκύπτει ότι η ενωμένη Ευρώπη ήταν ανάμεσα στις πιο ριζοσπαστικές ιδέες εκείνων των χρόνων. Μια ιδέα που ερχόταν έντονα στο προσκήνιο ως ιδέα φιλειρηνική και δημοκρατική, κάθε φορά που η Ευρώπη έβγαινε από αιματηρότατους πολέμους.

Τιμώντας τα 68 χρόνια από την αντιφασιστική νίκη των λαών στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ας θυμηθούμε ότι πρωταγωνιστής στην υπόθεση της ενοποίησης της Ευρώπης στον 20ο αιώνα υπήρξε ο Ιταλός αντιφασίστας, Αλτιέρο Σπινέλλι, ο οποίος το 1941, ενώ ήταν δεσμώτης του Μουσολίνι στις φυλακές του Βεντοτένε (από το 1927 λόγω της συμμετοχής του στην παράνομη δράση του ιταλικού ΚΚ), συνέταξε το «Μανιφέστο για μια ελεύθερη και ενωμένη Ευρώπη».

Ας σημειωθεί ότι ο Αλτιέρο Σπινέλλι συνέδεε στο μανιφέστο του τον αγώνα των αντιφασιστικών δυνάμεων και κινημάτων της Ευρώπης με αντίστοιχους αγώνες σε άλλες περιοχές της γης, γράφοντας ότι «αυτός ο αγώνας κατά του Γερμανικού ιμπεριαλισμού συνδέεται στενά με εκείνον του κινέζικου λαού κατά του Ιαπωνικού ιμπεριαλισμού».
 
Ποια Ευρώπη
 
Σήμερα, η Ευρώπη ζει την έξαρση των φαινομένων της ξενοφοβίας και του ρατσισμού, με τους νεοναζί να θέλουν να μετατρέψουν τους μετανάστες σε “αποδιοπομπαίους τράγους” για την βαθειά κρίση του συστήματος, που διαλύει τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και απειλεί την ίδια την συνοχή της Ευρωζώνης και της ΕΕ. Η εξέλιξη αυτή έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την ίδια την ιδέα της ενωμένης Ευρώπης και ευθύνονται γι’ αυτό οι κυρίαρχοι οικονομικοί και πολιτικοί κύκλοι -συντηρητικοί και μεταλλαγμένοι σοσιαλδημοκράτες-, που με τις επιλογές τους «στρώνουν το χαλί» στους νεοναζί και στους κάθε είδους εθνικιστές και ας εμφανίζονται στα λόγια πολέμιοί τους. Αυτό μαρτυρεί και η σύγχρονη ελληνική τραγωδία, από την οποία δε θα μας σώσει κανένας «από μηχανής θεός», αλλά ο ίδιος ο ελληνικός λαός με τους ενωτικούς αγώνες του, όπως έκανε σ’ όλες τις κρίσιμες φάσεις της ιστορίας του και ιδιαίτερα όταν βρέθηκε υπό φασιστική κατοχή και έγραψε το έπος της Εθνικής Αντίστασης.

Για την Ευρωπαϊκή Αριστερά, η πραγματική ενοποίηση της Ευρώπης μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την οικοδόμηση μιας Ευρώπης των λαών, της ειρήνης, της δημοκρατίας, του φεμινισμού και της οικολογίας. Μιας Ευρώπης, με τις κοινωνίες της και τις οικονομίες της απελευθερωμένες από την «προκρούστεια κλίνη» των ακραίων νεοφιλελέυθερων πολιτικών και των μνημονίων.

Ζητείται, λοιπόν, ένας νεός συναγερμός συνειδήσεων κόντρα στο σύγχρονο φασισμό και ένα σχέδιο για την επανίδρυση της Ευρώπης και αυτό απαιτεί την ήττα του νεοφιλελευθερισμού και του ερυωατλαντισμού, από το ευρύτερο δυνατό μέτωπο δυνάμεων της εργασίας, της ειρήνης, του πολιτισμού και της οικολογίας.

Και κάτι ακόμα από τον Ετιέν Μπαλιμπάρ: «Είναι ακριβώς στον αντιρατσισμό ως υπερεθνικό πολιτικό κίνημα, αναπτυγμένο μέσα στον ευρωπαϊκό χώρο και έξω απ’ αυτόν, που εδρεύει ένα μέρος των προοπτικών ανανέωσης της δημοκρατικής πολιτικής».

*Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ και του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την Ειρήνη και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα