«Το Βερολίνο είναι υπεύθυνο για τη νέα κλιμάκωση της ευρω-κρίσης, ακούγεται από την Αθήνα και το Δουβλίνο. Είναι αλήθεια;» Ο Jan Dams παρουσιάζει τις αντικρουόμενες θέσεις στην γερμανική εφημερίδα Welt Am Sonntag.

Ads

Τα επιχειρήματα των επικριτών

Αβεβαιότητα εξ’ αμελείας. Για τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας Γιώργο Παπανδρέου είναι σαφές ποιος είναι ο ένοχος για την πρόσφατη κρίση του ευρώ: η Άνγκελα Μέρκελ. Η Καγκελάριος θέλει να εμπλέξει θεσμικούς επενδυτές από τα μέσα του 2013 στο κόστος διάσωσης των χωρών της ευρωζώνης. Για χώρες όπως η Ιρλανδία και η Πορτογαλία έχει τεθεί γι αυτό σε κίνηση ο φαύλος κύκλος της ανόδου των επιτοκίων, είπε ο κ. Παπανδρέου. Και, τουλάχιστον από ψυχολογικής άποψης, δεν έχει και τόσο άδικο. Γιατί η ανακοίνωση της Μέρκελ έχει δημιουργήσει αβεβαιότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Επαπειλούμενος φαύλος κύκλος. Όχι μόνο από ψυχολογικής άποψης μπορεί ο Παπανδρέου να επιχειρηματολογεί. Απλά οικονομικά μαθηματικά δείχνουν ότι έχει δίκιο όταν λέει ότι η συμμετοχή των επενδυτών στο κόστος διάσωσης θα οδηγήσει σε αυξήσεις των επιτοκίων για οικονομικά αδύναμα κράτη- δημοσιονομικούς παραβάτες: οι μεγάλοι επενδυτές που χάνουν κάποια από τα χρήματά τους, αν η ΕΕ πρέπει να βοηθήσει ένα κράτος- μέλος, θα συνυπολογίσουν αυτόν τον κίνδυνο στις επενδύσεις τους. Η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία και η Ισπανία θα πρέπει μετά να πληρώνουν για τα δάνειά τους σημαντικά υψηλότερα επιτόκια από ό,τι σήμερα. Δικαίως, θα πουν οι υποστηρικτές της σκληρής γραμμής. Έτσι, η επένδυση θα τοκιστεί ανάλογα με τον κίνδυνο. Αυτή η εξέλιξη σημαίνει ότι οι οικονομικά αδύναμες χώρες θα χώρες πρέπει να κάνουν ακόμη πιο σκληρές οικονομίες. Η οικονομία τους θα αυξηθεί συνεπώς με βραδύτερους ρυθμούς, πράγμα που με τη σειρά του θα οδηγήσει σε χαμηλότερα φορολογικά έσοδα. Το χρέος θα εξυπηρετηθεί ακόμα χειρότερα. Επαπειλείται ένας φαύλος κύκλος.

Πανικός πωλήσεων. Ο τεχνικός όρος “Moral Hazard” θα μπορούσε να μεταφραστεί ελεύθερα στον χώρο των χρηματοπιστωτικών αγορών ως ηθική παρακμή. Με αυτό νοείται το φαινόμενο, οι επενδυτές να επενδύουν απερίσκεπτα σε οποιοδήποτε κίνδυνο, όταν γνωρίζουν, ότι σε περίπτωση πτώχευσης του οφειλέτη το κράτος θα φέρει τον κίνδυνο – ακόμη και εάν στη θέση αυτού που πρόκειται να χρεοκοπήσει βρίσκεται ένα κράτος. Η Μέρκελ θέλει οι επενδυτές να συμμετέχουν στους κινδύνους, προκειμένου να αποφευχθεί το “Moral Hazard”. Αυτό είναι λάθος, ισχυρίζονται οι αντίπαλοι της άποψης αυτής. Η ευθύνη των πιστωτών σημαίνει ότι απλώς και μόνον η προοπτική της απώλειας της αξίας του χρέους θα ωθήσει τους επενδυτές να πωλούν τα κρατικά ομόλογα με την παραμικρή ένδειξη κρίσης. Έτσι επαπειλείται καθοδική πορεία για το Ευρώ.

Απώλεια της εθνικής κυριαρχίας. Αυτό που εξοργίζει τους Έλληνες και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ με υψηλά χρέη εξίσου με την σκληρή γραμμή Μέρκελ είναι η απώλεια της κυριαρχίας, η οποία συνδέεται με τα πακέτα βοήθειας. Στην Ελλάδα είναι τα πακέτο από το ΔΝΤ και την ΕΕ, το οποίο έχει εξοργίσει. Οι Ιρλανδοί πάλι προσκολλώνται στο φορολογικό σύστημά τους. Για χρόνια, η «κέλτικη τίγρη», όπως ονομαζόταν, προσείλκυε με εξαιρετικά χαμηλή εταιρική φορολογία ξένες εταιρείες ακόμα και από την Ευρωζώνη. Σε όλη την Ευρώπη αντιμετωπίστηκε με φθόνο το ιρλανδικό επιχειρηματικό μοντέλο. Αλλά τώρα που τα πράγματα στην Ιρλανδία δεν είναι καλά, πρέπει να βοηθήσουν εκείνες οι χώρες, από τις οποίες οι Ιρλανδοί παλιότερα έχουν αρπάξει εταιρείες. Έτσι όχι, απειλούν ήδη Γερμανοί βουλευτές.

Η θέση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης

Σκληρές κυρώσεις. Η καγκελάριος δεν απέκτησε πολλούς φίλους στην Ευρώπη στη διάρκεια της ευρώ-κρίσης. Την άνοιξη ακολούθησε, ενάντια στη βούληση των φτωχών χωρών, μια σκληρή γραμμή απέναντι στα κράτη-οφειλέτες. Κατά καιρούς δημιούργησε μάλιστα την εντύπωση ότι η Ελλάδα δεν θα λάβει ενίσχυση. Κατόπιν προσπάθησε, ως αντάλλαγμα για τη βοήθειά της, να επιβάλει όσο το δυνατόν σκληρές κυρώσεις κατά των χωρών που έχουν ανάγκη της ευρωπαϊκής υποστήριξης.

Δημοκρατική συναίνεση. Τα αιτήματα της Μέρκελ δεν απευθύνονται μόνο στην πειθαρχία των χωρών-οφειλετών και των ιδιωτών δανειστών τους σε τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες και ταμεία. Η Καγκελάριος γνωρίζει ότι η οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα, μελλοντικά στην Ιρλανδία και ίσως και στην Πορτογαλία θα είναι δύσκολο να λάβει υποστήριξη από τον Γερμανό φορολογούμενο. Ακόμη και η στήριξη για τις επισφαλείς μεγάλες τράπεζες πριν από δύο χρόνια ήταν στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανία εξαιρετικά αντιδημοφιλής. Το πακέτο διάσωσης για την Ελλάδα συνάντησε οριζόντια αντίσταση και στα δύο κυβερνητικά κόμματα, την Ένωση και τους Φιλελεύθερους. Μόνο με δυσκολία μπόρεσε να πείσει η Καγκελάριος τα κόμματα CDU, CSU και FDP ότι πρέπει να βοηθηθεί η Ελλάδα. Οι αξιώσεις της Μέρκελ είναι, επομένως, μια προσπάθεια να επιτύχει τη δημοκρατική συναίνεση για την εν λόγω βοήθεια. «Τελικά πρέπει να συμμετέχουν οι πιστωτές ομολόγων στο κόστος της διάσωσης, για να περάσει πιο εύκολα στην εσωτερική πολιτική σκηνή την αντιδημοφιλή ιδέα ενός μόνιμου ταμείου αρωγής για τους παραβάτες του χρέους», υποστηρίζουν οι εμπειρογνώμονες της Commerzbank.