Άραγε η μεγάλη δημοκρατική επανάσταση που συγκλονίζει τον αραβικό κόσμο θα σφραγίσει τον 21ο αιώνα με τον ίδιο τρόπο που η Οκτωβριανή σοσιαλιστική επανάσταση σφράγισε 20ο; Ίσως είναι ακόμα νωρίς να το πούμε με βεβαιότητα. Εκτός πάσης αμφιβολίας είναι πάντως ότι η νέα αυτή επανάσταση θα αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο· τα ιδανικά, τις αντιθέσεις, τα συμφέροντα που συγκρούονται. Θα ανατρέψει, και μάλιστα με τρόπο ριζικό, τις ιδεολογικές και διεθνοπολιτικές σταθερές του 20ου αιώνα (σε μεγάλο βαθμό απότοκα της Οκτωβριανής επανάστασης και της συνακόλουθης αντικομμουνιστικής αντίδρασης).

Ads

Μπροστά στον αραβικό ξεσηκωμό οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν ξέρουν πώς να χρησιμοποιήσουν την ισχύ τους. Όσο κι αν προσπαθούν να κρυφτούν πίσω από ένα προσωπείο αποφασιστικότητας, κατ’ ουσίαν δεν ξέρουν ούτε ποιανού το μέρος να πάρουν, ούτε τί ακριβώς να κάνουν. Ούτε η φιλολαϊκή ρητορική τους και η τελική εγκατάλειψη του Μουμπάρακ στην περίπτωση της Αιγύπτου, ούτε η τωρινή απόφασή τους να επέμβουν πολεμικά κατά του Καντάφι, μπορεί να κρύψει την ουσιαστική ασάφεια στόχων και την έλλειψη στρατηγικής. Το ίδιο κι όταν σφυρίζουν αδιάφορα κάνοντας ότι δεν είδαν την καταστολή στο Μπαχρέιν και την Υεμένη. Περισσότερο κι από υποκριτές είναι αμήχανοι. Κύρια μέριμνά τους είναι να παρίστανται στις εξελίξεις, παίρνοντας αναγκαστικά κάποια θέση μόνο εκεί που τα πράγματα δεν μπορούν να ελεγχθούν. Ελπίζουν, βέβαια, πως ό,τι και όποιος και να προκύψει θα βρουν τρόπους συναλλαγής, ακόμα κι αν η βέβαιη πλέον προοπτική ισλαμικών ηγεσιών βασισμένων στη δημοκρατική πλειοψηφία των πληθυσμών αφήνει ανοικτά ενδεχόμενα που τους τρομάζουν.

Όλα αυτά όμως – γνωστά από τις διεθνοπολιτικές αναλύσεις που γεμίζουν τις σελίδες των εφημερίδων – είναι απλές υποσημειώσεις. Το πραγματικό ιστορικό γεγονός είναι η εκρηκτική ανάδυση του αιτήματος της ελευθερίας σ’ ένα τμήμα της ανθρωπότητας που ο δυτικός άνθρωπος το αντιμετώπιζε ως τώρα με δημοκρατική υπεροψία. Μέσα από τη φλόγα που άναψε η αυτοπυρπόληση ενός ανθρώπου, οι αραβικοί λαοί εισέβαλαν, με τρόπο συγκλονιστικό όσο και απρόβλεπτο, στο προσκήνιο της ιστορίας. Και διέλυσαν με τον τρόπο αυτό τα σενάρια των διεθνοπολιτικών ινστιτούτων, και μαζί μ’ αυτά και όλες τις συνομωσιολογικές θεωρίες του απανταχού κομφορμιστικού αντιιμπεριαλισμού.

Η πρόκληση είναι ιστορική και το διακύβευμα πραγματικό· όχι αόριστα ιδεολογικό. Ειδικά δε τώρα, σ’ αυτή την κρίσιμη για τη λιβυκή εξέγερση στιγμή, που οι κυβερνητικές δυνάμεις έχουν περικυκλώσει τη Βεγγάζη, κανείς δεν μπορεί να κρυφτεί πίσω από το δάχτυλό του. Η στρατιωτική εμπλοκή των δυτικών δυνάμεων στη λιβυκή κρίση είναι περισσότερο κι από καλοδεχούμενη· θα έπρεπε να είναι απαίτηση λαϊκή. Διότι, ανεξάρτητα από τις όποιες επιδιώξεις των εμπλεκομένων κυβερνήσεων, αυτό που έχει σημασία είναι ότι στην προκειμένη περίπτωση στηρίζεται η λαϊκή εξέγερση εναντίον μιας πολύχρονης δικτατορίας – αυτής που όχι μόνον ο Α. Παπανδρέου (Βήμα, 26/2/1977), αλλά και ο πολύς Πάμπλο (Βήμα, 10/3/1977) είχαν θεωρήσει σύγχρονο παράδειγμα άμεσης δημοκρατίας κατά το πρότυπο της αρχαίας Αθήνας. Σε συνέχεια αυτής της λαμπρής παραδόσεως ορθοκρισίας, που εκτός από τον Καντάφι σέρνει πίσω της τον Τσαουσέσκου, τον Πολ Ποτ και άλλους πολλούς, έρχεται τώρα σύσσωμη η ελληνική αριστερά (ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ κλπ) για να καταγγείλει την ιμπεριαλιστική εμπλοκή. Θα προτιμούσαν προφανώς να σφαγούν οι εξεγερμένοι της Βεγγάζης εν ονόματι της αντιιμπεριαλιστικής συνέπειας. Αλλά είπαμε. Η αραβική επανάσταση ανατρέπει τα ιδεολογικά κριτήρια του 20ου αιώνα. – Δεν είναι βέβαιο ότι θα ανατρέψει και τα πραγματικά δεδομένα ισχύος, αλλά μάς επιτρέπει τουλάχιστον να ελπίζουμε.

Υστερόγραφο: Μιας και πλησιάζει η 25η Μαρτίου (αναφέρομαι στην εθνική εορτή και όχι στην ευρωπαϊκή σύνοδο) ας θυμηθούμε οι Έλληνες ότι ειδικά εμείς χρωστάμε την τελική νίκη της επανάστασης του 1821 στην ανάλογη παρέμβαση των μεγάλων δυνάμεων στη Ναυμαχία του Ναβαρίνου την ώρα που η επανάσταση είχε ουσιαστικά κατασταλεί σε όλα τα μέτωπα.

Του Βασίλη Ξυδια