Πλην απροόπτου, την ερχόμενη εβδομάδα οι Ρεπουμπλικανοί θα πάρουν τον έλεγχο τουλάχιστον του ενός από τα δύο σώματα του Κογκρέσου. Πόσο πρέπει να ανησυχούμε για αυτή την προοπτική;

Οχι πολύ, λένε κάποιοι ειδήμονες. Στο κάτω κάτω, η τελευταία φορά που οι Ρεπουμπλικανοί είχαν τον έλεγχο του Κογκρέσου με Δημοκρατικό πρόεδρο ήταν από τις αρχές του 1995 ως το τέλος του 2000. Και ο κόσμος έχει ευχάριστες αναμνήσεις από εκείνη την περίοδο, με τις πολλές νέες θέσεις εργασίας και τους αξιόπιστους προϋπολογισμούς. Μπορούμε όμως να ελπίζουμε σήμερα σε κάτι ανάλογο;

Οχι, δεν μπορούμε. Αυτή τη φορά η κατάσταση θα είναι τραγική. Οι ιστορικοί του μέλλοντος θα δουν πιθανότατα την εκλογή του 2010 ως καταστροφή για την Αμερική, που έφερε πολιτικό χάος και οικονομική αδυναμία.

Ας αρχίσουμε με την πολιτική.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, οι Ρεπουμπλικανοί και οι Δημοκρατικοί ήταν σε θέση να συνεργαστούν σε ορισμένα ζητήματα. Ο πρόεδρος Ομπάμα πιστεύει ότι το ίδιο μπορεί να συμβεί και σήμερα. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο «Νational Journal» εμφανίστηκε συναινετικός, λέγοντας ότι οι Δημοκρατικοί πρέπει να δείξουν ταπεινοφροσύνη και ότι ο ίδιος πρέπει να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στη δημιουργία συναίνεσης. Του εύχομαι καλή τύχη.

Η περίοδος της συνεργασίας των δύο κομμάτων τη δεκαετία του 1990 ήρθε μόνο αφού οι Ρεπουμπλικανοί είχαν βρεθεί σε πλήρη αντιπαράθεση με τους Δημοκρατικούς, αναγκάζοντας στην ουσία την ομοσπονδιακή κυβέρνηση να κατεβάσει ρολά, σε μια προσπάθεια να υποχρεώσουν τον πρόεδρο Κλίντον να υποκύψει στις πιέσεις τους για περικοπές στο πρόγραμμα Μedicare. Η αναστολή των λειτουργιών της κυβέρνησης έβλαψε όμως πολιτικά τους Ρεπουμπλικανούς και ορισμένοι παρατηρητές εκτιμούν ότι η εμπειρία αυτή θα τους αποτρέψει από το να κρατήσουν την ίδια στάση και φέτος. Το μάθημα όμως που πήραν οι σημερινοί Ρεπουμπλικανοί από το 1995 δεν είναι ότι κράτησαν τότε πολύ σκληρή στάση, αλλά ότι δεν φάνηκαν αρκετά σκληροί.

Μια άλλη πρόσφατη συνέντευξη του «Νational Journal», αυτή τη φορά με τον Μιτς Μακ Κόνελ, τον επικεφαλής της μειοψηφίας στη Γερουσία, συγκέντρωσε αρκετό ενδιαφέρον χάρη στη φράση: «Το σημαντικότερο πράγμα που θέλουμε να πετύχουμε είναι να κάνει μόνο μία θητεία ο πρόεδρος Ομπάμα». Στην ίδια συνέντευξη, ο κ. Μακ Κόνελ ανέφερε ότι το 1995 οι Ρεπουμπλικανοί έκαναν λάθος που έδωσαν τόση σημασία στην πολιτική ατζέντα και λιγότερη στην εξολόθρευση του προέδρου. Ετσι αυτή τη φορά, υπαινίχτηκε, θα ρίξουν την προσοχή τους στη μη επανεκλογή του κ. Ομπάμα.

Πράγματι, ο κ. Μακ Κόνελ είπε ότι ίσως θελήσει να συνεργαστεί με τον κ. Ομπάμα σε ορισμένες περιπτώσεις- ειδικά αν ο πρόεδρος πάρει θέσεις που θα συναντήσουν περισσότερη υποστήριξη από τους Ρεπουμπλικανούς παρά από το δικό του κόμμα. Βεβαίως, κάτι τέτοιο θα πλήξει τις πιθανότητες επανεκλογής του κ. Ομπάμα- και εδώ είναι το θέμα.

Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε ότι αν κάποιοι Ρεπουμπλικανοί στο Κογκρέσο αποφασίσουν να ενεργήσουν με υπεύθυνο και υπερκομματικό τρόπο, τότε θα το σκεφτούν καλύτερα αν λάβουν υπ΄ όψιν τους τύπους από το Κόμμα του Τσαγιού, που θα «τους την πέσουν» αν δείξουν κάποια σημάδια πολιτικής λογικής. Το Κόμμα του Τσαγιού είναι ένας λόγος που κάποιοι οξυδερκείς αναλυτές περιμένουν μια ακόμη αναστολή των λειτουργιών της κυβέρνησης, πιθανότατα ως την ερχόμενη άνοιξη.

Πέρα από την πολιτική, η ουσιαστική διαφορά μεταξύ της δεκαετίας του 1990 και του σήμερα βρίσκεται στην κατάσταση της οικονομίας.

Οταν οι Ρεπουμπλικανοί ανέλαβαν τον έλεγχο του Κογκρέσου το 1994, η αμερικανική οικονομία στηριζόταν σε γερές βάσεις. Τα χρέη των νοικοκυριών ήταν πολύ χαμηλότερα απ΄ ό,τι σήμερα. Οι επενδύσεις ήταν πολύ ψηλά, κυρίως λόγω των νέων ευκαιριών που είχαν δημιουργήσει οι νέες τεχνολογίες- ευκαιρίες που δεν περιορίζονταν στη φούσκα του Ιnternet.

Σε αυτό το ευνοϊκό περιβάλλον η οικονομική διαχείριση είχε κυρίως τον νου της να βάλει φρένο στην ανάπτυξη, για να μην υπερθερμανθεί η οικονομία και για να απομακρύνει το ενδεχόμενο να ανεβεί ο πληθωρισμός. Και αυτό ήταν μια δουλειά που μπορούσε να την κάνει η κεντρική τράπεζα (Fed) μόνη της, αυξάνοντας τα επιτόκια, χωρίς τη βοήθεια του Κογκρέσου.

Η σημερινή κατάσταση είναι τελείως διαφορετική. Η οικονομία, υπό το βάρος του χρέους των νοικοκυριών από την εποχή του Μπους, βρίσκεται σε στενότητα. Ο αποπληθωρισμός είναι ο νέος κίνδυνος. Και δεν είναι σίγουρο ότι η Fed έχει τα μέσα να τον αποτρέψει. Σήμερα χρειαζόμαστε άσκηση ενεργών πολιτικών από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση για να μας βγάλει από το οικονομικό αδιέξοδό μας.

Δεν πρόκειται όμως να τις έχουμε αν οι Ρεπουμπλικανοί πάρουν τον έλεγχο της Βουλής. Θα αρνηθούν να κάνουν κάτι για να ενισχύσουν σήμερα την οικονομία, με το επιχείρημα ότι ανησυχούν για το έλλειμμα, ενώ την ίδια στιγμή θα αυξάνουν τα μακροπρόθεσμα ελλείμματα με ανεύθυνες φορολογικές μειώσεις, οι οποίες δεν θα αντισταθμιστούν με μειώσεις δαπανών. Αν το αποτέλεσμα των εκλογών είναι το αναμενόμενο, η συμβουλή μου είναι μία: καλά θα κάνετε να είστε φοβισμένοι. Πολύ φοβισμένοι.

Ο κ. Πολ Κρούγκμαν είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον και το 2008 τιμήθηκε με το Βραβείο Νομπέλ για την οικονομία.

Δημοσιεύτηκε στο ΒΗΜΑ, στις 30/10/2010