Οι συγκρουσιακοί κύκλοι δεν προκύπτουν από ξάστερους κοινωνικούς ουρανούς. Ούτε πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις κοινωνικές συγκρούσεις ως άλλο ένα επεισόδιο στο μικροεπίπεδο και στο πλαίσιο της αιώνιας σύγκρουσης «κλέφτες κι αστυνόμοι»

Ads

Του Θανάση Τσακίρη στο Red Notebook

Το βράδυ της 6ης Δεκεμβρίου 2008, ο 15χρονος μαθητής Αλέξης Γρηγορόπουλος έπεφτε νεκρός από τις σφαίρες του ειδικού φρουρού της αστυνομίας. Ήταν η σπίθα που άναψε το φυτίλι,. Εγκαινιάστηκε αρκετά εκρηκτικά μια νέα περίοδος, ένας «κύκλος διαμαρτυρίας» που μεγάλωσε και εντάθηκε, επειδή το κράτος ανταποκρίθηκε στις διεκδικήσεις κοινωνικών διαμαρτυρόμενων ομάδων με αντιφατική πολιτική που περιελάμβανε και καταστολή και επιμέρους ή διαδικαστικές παραχωρήσεις. Από τη μια η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας εξέφρασε τα συλλυπητήριά της που δεν ήταν θερμά, γιατί, από την άλλη, φύλαγε την θέρμη της για την άγρια καταστολή των μαζικότατων διαδηλώσεων που ακολούθησαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την πολιτική της κυβέρνησης σε όλους τους τομείς, αλλά και για την αστυνομική δολοφονική βαρβαρότητα. Έτσι, τo κέντρo της Αθήνας και των άλλων μεγάλων πόλεων έγιναν πεδία μάχης.

Οι συγκρουσιακοί κύκλοι δεν προκύπτουν από ξάστερους κοινωνικούς ουρανούς. Ούτε πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις κοινωνικές συγκρούσεις ως άλλο ένα επεισόδιο στο μικροεπίπεδο και στο πλαίσιο της αιώνιας σύγκρουσης «κλέφτες κι αστυνόμοι».

Η οικονομική κρίση που δέρνει το δυτικό καπιταλιστικό κόσμο βρισκόταν τότε σε εξέλιξη. Ο Αγγλοσαξονικός νεοφιλελεύθερος κόσμος, αλλά και οι δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες με σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις που υποτίθεται πως παρείχαν ορισμένες κοινωνικές εγγυήσεις, υφίσταντο τις συνέπειες του κυρίαρχου οικονομικού παραδείγματος των τελευταίων δεκαετιών. Ένας σχετικά πολύ μικρός αριθμός του πληθυσμού γύρω από τις καπιταλιστικές μεγάλες επιχειρήσεις είχε υπό τον έλεγχό του το σύνολο της οικονομικής ζωής προς όφελός του. Ο νεοφιλελευθερισμός είχε γίνει η κυρίαρχη πολιτικο-οικονομική τάση παγκοσμίως και είχε υιοθετηθεί με παραλλαγές από τα πολιτικά κόμματα της δεξιάς και της κεντροαριστεράς (και ορισμένα μετακομμουνιστικά στην Ανατολική και Δυτική Ευρώπη). Αυτά τα κόμματα και οι πολιτικές που εφαρμόζουν, εκφράζουν τα άμεσα συμφέροντα εξαιρετικά πλούσιων επενδυτών και λιγότερων από μερικές εκατοντάδες επιχειρήσεων. Οι εργαζόμενοι κι οι άνεργοι βιώνουν τις βαριές συνέπειες της κρίσης καθώς εκατοντάδες εργαζόμενοι απολύονται, ενώ από αυτούς που παραμένουν στη δουλειά απαιτείται η υποταγή στις πολιτικές των εργοδοτών με την αφαίρεση και περικοπή κεκτημένων δικαιωμάτων, τον υποβιβασμό σε θέσεις μερικής απασχόλησης.

Εκείνες τις ημέρες του Δεκέμβρη 2008 οι απολύσεις είχαν αυξηθεί κατά 17% ενώ οι προσλήψεις είχαν μειωθεί κατά 12,9%. Κατά το 2008 είχαν χαθεί 10.103 θέσεις εργασίας (4.023 περισσότερες από το 2007), χώρια όσοι/ες δεν είχαν εγγραφεί στους καταλόγους του ΟΑΕΔ γιατί θεωρούνταν «αυτοαπασχολούμενοι» και δεν δικαιούνταν επίδομα ανεργίας. Επιπλέον, έκλειναν μαγαζιά, μικρομεσαίες επιχειρήσεις βιομηχανικού και βιοτεχνικού τομέα μείωναν ή σταματoύσαν την παραγωγή τους, με αποτέλεσμα οι εργάτες/τριες να τίθενται σε διαθεσιμότητα. Οι τιμές των προϊόντων και των υπηρεσιών ανέβαιναν καθημερινά. Οι συνταξιούχοι έβλεπαν τις ήδη πενιχρές συντάξεις τους να περικόπτονται ή να εξανεμίζονται. Οι αγρότες έβγαιναν στις εθνικές οδούς κάθε τόσο για να διεκδικήσουν την προστασία του εισοδήματός τους από τις συνέπειες των αγροτικών πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από την εισβολή των πολυεθνικών εταιρειών στον αγροτικό τομέα. Η δημόσια εκπαίδευση υποχρηματοδοτείτο μονίμως και η κυβέρνηση, δια του ανεκδιήγητου υπουργού της για την παιδεία, προσπαθούσε να επιβάλει την έμμεση ιδιωτικοποίηση του δημόσιου πανεπιστημίου και να ισοπεδώσει την ανώτατη παιδεία με τον οδοστρωτήρα της συμφωνίας της Μπολόνια. Το μεγάλο κοινωνικό κίνημα που ακύρωσε την πολιτική της αλλαγής του Άρθρου 16 του Συντάγματος δεν είχε βάλει ακόμα μυαλό στη Νέα Δημοκρατία. Η κοινή γνώμη είχε γίνει πια πολύ καχύποπτη απέναντι στις πολιτικές αποφάσεις και οδηγίες που έβγαζε η τεχνο-γραφειοκρατία της Ε.Ε. για την επιβολή της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, και που σήμερα παίρνει τη μορφή της Τρόικας και του Μνημονίου με κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ. Είχε ανοίξει ο δρόμος για την ιδιωτικοποίηση των πάντων από τις δημόσιες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας (ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, επιβατική αεροπορία, ταχυδρομικές υπηρεσίες κ.ά.) και την απορρύθμιση κάθε οικονομικού τομέα χάριν των ανωτέρων κοινωνικών τάξεων του χρήματος και του κεφαλαίου, πολιτική που με θαυμαστή συνέπεια εφαρμόζει σήμερα ο Γ. Παπανδρέου και η κυβέρνησή του.

Οι πολίτες έχαναν κάθε μέρα την εμπιστοσύνη τους στα πολιτικά κόμματα είτε της κυβέρνησης είτε της αντιπολίτευσης, θεωρώντας τα υπεύθυνα για την «κακοδαιμονία» της χώρας και της ζωής τους. Δεν εμπιστεύονταν πια τα παλιά συνδικάτα που τα θεωρούσαν γραφειοκρατικά, αργοκίνητα και κυριαρχούμενα από τα κόμματα, έτοιμα να συμβιβαστούν με κυβερνήσεις κι εργοδότες για να εξασφαλίσουν, εκτός των άλλων, τα ιδιοτελή συμφέροντα των ηγεσιών τους. Τελευταίες, αλλά όχι λιγότερο σημαντικές, η οικολογική κρίση (με αποκορύφωμα τις πυρκαγιές που κατέκαψαν τα δάση, τη φύση και δεκάδες ανθρώπους) και η κρίση των μεγαλουπόλεων, προκαλούσαν μικρές και μεγάλες κινητοποιήσεις μέσα κι έξω από την Αθήνα και τις άλλες πόλεις. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε την σκλήρυνση των κατασταλτικών μηχανισμών και την ασυδοσία των ιδιωτικών μηχανισμών του κράτους (με κορυφαία την ιδιωτική TV), καθώς και την αυξανόμενη διαφθορά σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, βλέπουμε καθαρά το εκρηκτικό μείγμα που έβαζε φωτιά στην «κοινωνική γαλήνη».

Ο «Δεκέμβρης» επέφερε πολλαπλασιασμό των κινηματικών δραστηριοτήτων και ενεργειών: διαδηλώσεις, πορείες, καταλήψεις πανεπιστημίων και λυκείων αλλά και «άγνωστων» χώρων, όπως η Λυρική Σκηνή, δείχνοντας ότι η εικόνα που καλλιεργούν τα ΜΜΕ και μέρος της διανόησης περί απαθούς κοινωνίας, είναι στρεβλή απεικόνιση της πραγματικότητας. Οι νέοι/ες μαθητές/τριες δικτυώθηκαν ηλεκτρονικά και φυσικά, πήραν πρωτοβουλίες, συγκεντρώθηκαν έξω από αστυνομικά τμήματα και τα πετροβολούσαν σε μια μαζική ένδειξη διαμαρτυρίας για το φόνο του Αλέξη. Περισσότεροι/ες εργαζόμενοι/ες βγήκαν στους δρόμους, αφήνοντας τη συνδικαλιστική γραφειοκρατία στο περιθώριο. Βγήκαν στους δρόμους το «πρεκαριάτο» και οι μετανάστες/τριες δεύτερης γενιάς, οι άνεργοι/ες και οι απολυμένοι/ες. Ολοένα και περισσότεροι νέοι/ες δημιουργούσαν ομάδες για διάφορα ζητήματα που τους αφορούν. Ορισμένοι/ες ανακάλυψαν τη ριζοσπαστική αριστερά αλλά και τις αντιεξουσιαστικές και τις αναρχικές ομάδες. Εν ολίγοις, μια νέα γενιά έβγαινε στο κοινωνικο-κινηματικό προσκήνιο.

Ήταν πια σίγουρο ότι τίποτε δεν είχε αλλάξει, αλλά κυρίως ότι τίποτα δεν ήταν όπως παλιά. Ρήγματα είχαν δημιουργηθεί στη λεγόμενη «δομή των πολιτικών ευκαιριών». Το ΠΑΣΟΚ της «βελούδινης αντιπολίτευσης» αναγκαζόταν να «ρίξει κόκκινο» στη νύχτα του και να αλλάξει εκλογική στρατηγική, προωθώντας την ελεγχόμενη ένταση με το αίτημα των πρόωρων εκλογών, επειδή ο κόσμος είχε πια πει enough is enough («ως εδώ και μη παρέκει»). Εξάλλου έπρεπε να ξαναμαζέψει τους «άσωτους ψηφοφόρους» του που φλέρταραν με τον ΣΥΡΙΖΑ. Η Νέα Δημοκρατία χτυπημένη από τα σκάνδαλα στα «ανεμοδαρμένα ύψη» και ακούγοντας τα εξ αμάξης από τη βάση και τους βουλευτές της για την οικονομική και εισοδηματική πολιτική βρέθηκε στα όρια της κατάρρευσης. Και τελικά δεν την απέφυγε, μερικούς μήνες αργότερα.