Η επιλογή αυτής της μορφής πολιτικής διαμαρτυρίας έχει μεγάλη παράδοση στη χώρα μας. Τα αιτήματα έχουν πάντα σχέση με τον σεβασμό των συνταγματικών δικαιωμάτων, τη νομική μεταχείριση αλλά και τις συνθήκες κράτησης

Ads

Από το ημερολόγιο του, μέχρι θανάτου, Ιρλανδού απεργού πείνας Μπόμπι Σαντς: “5.3.1981. Αγνοώ τη θέα της τροφής που μου βάζουν μπροστά στα μάτια μου, καθημερινά. […] Πιστεύω ότι η υλική τροφή δεν είναι αρκετή για να ζήσει ο άνθρωπος για πάντα και με ξαλαφρώνει το γεγονός πως θα βρω υπέροχη τροφή εκεί πάνω αν την αξίζω. Και μετά κολλάω στην τρομακτική ιδέα ότι εκεί πάνω δεν τρώνε…» 

Οι απόπειρες «αυτοκτονίας σε αργή κίνηση» έχουν μεγάλη παράδοση στην Ελλάδα και πάντα με αιτήματα που έχουν άμεση σχέση με τον σεβασμό των συνταγματικών δικαιωμάτων των κρατουμένων και φυσικά με τη νομική τους μεταχείριση αλλά και τις συνθήκες διαβίωσης στα διάφορα κέντρα κράτησης. 

Λόγω, μάλιστα, της σχεδόν αποκλειστικής επιλογής αυτής της μορφής πολιτικής διαμαρτυρίας από το «αριστερό άκρο», ποτέ δεν παραβιάστηκαν αυτοί οι πολιτικοί «άγραφοι» όροι που οδηγούν στην ακραία αυτή μορφή διαμαρτυρίας. Πίσω από κάθε απεργία πείνας κρύβεται κατά κανόνα η αυθαιρεσία της εξουσίας και ο εκβιασμός. Οι περιπτώσεις του καθημερινού ακραίου αυταρχισμού πληθαίνουν, πλήττοντας και άλλες κατηγορίες μέσα κι έξω από τα κελιά. 

Πολλές απεργίες πείνας απωθούνται ως «απολιτικές» και σχεδόν κανείς δεν μαθαίνει την τελική τους έκβαση. Εκατοντάδες «ποινικοί» κρατούμενοι, μετανάστες και πολιτικοί πρόσφυγες, χαμένοι σε κάποια άθλια κρατητήρια -απολύτως άδικα τις περισσότερες φορές- χωρίς δικαιώματα υπεράσπισης ή επικοινωνίας, καταφεύγουν στην αυτοεξόντωσή τους. 

Ακόμα και τα ανήλικα στην Αμυγδαλέζα κατέφυγαν σε απεργία πείνας. Η απελπισία τους δεν περνά καν το κατώφλι της φυλακής, τα μηνύματά τους δεν απασχολούν κανέναν. Οι πρόσφατες μαζικές απεργίες πείνας των εξαθλιωμένων μεταναστών και των προσφύγων αντιμετωπίστηκαν σαν εστίες ρύπανσης και δημόσιος κίνδυνος. Οι μαζικές απεργίες πείνας φυλακισμένων σε άθλια κρατητήρια περνάνε στα ψιλά όσο δεν συνοδεύονται από κάποιου είδους εξεγέρσεις. 

Τέλος, η βιομηχανία των προφυλακίσεων αναρχικών και αντεξουσιαστών με κατηγορητήρια τον μισό ποινικό κώδικα αποτελεί την τρίτη μεγάλη αφορμή για εξοντωτικές απεργίες πείνας. Πολλές ήταν οι περιπτώσεις αναρχικών που έφτασαν στα έσχατα αυτά όρια αφενός για τις συνθήκες κράτησης και αφετέρου λόγω την διαρκούς παράτασης μιας προφυλάκισης. Σκανδάλης, Κυρίτσης, Μαρίνος, Σμυρναίος, Βογιατζή, Μπαλάφας, Μπουκουβάλας, Καλαρέμας, Δημητράκης κ.λπ. Ο Γιάννης Μπουκετσίδης, ο Σπύρος Κογιάννης και η Ροζίνα Μπέργκνερ προχώρησαν τη δεκαετία του 1980 σε απεργία πείνας λόγω της τρίμηνης κράτησής τους σε κελί απομόνωσης. Στη δίκη τους αθωώθηκαν από όλες τις βαριές κατηγορίες. 

Εκτοτε ακολούθησαν πολλές παρόμοιες και εξαντλητικές απεργίες που όλες είχαν και σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των απεργών τα αμέσως επόμενα χρόνια. Οι κατηγορούμενοι για τη «17 Νοέμβρη» είχαν κάνει απεργία πείνας με μοναδικό αίτημα να φύγει το συρμάτινο πλέγμα από το πάνω μέρος του μικρού προαύλιου ώστε να μπορούν να αναπνέουν. Ο τελευταίος κρατούμενος για τον Δεκέμβρη του 2008, Θοδωρής Ηλιόπουλος, έφτασε κι αυτός στην έσχατη επιλογή πριν αποφυλακιστεί. 

Αν ανατρέξει κανείς στην εξέλιξη του σωφρονιστικού συστήματος, θα διαπιστώσει ότι οι περισσότερες μικροβελτιώσεις στη ζωή των κρατουμένων κατακτήθηκαν έπειτα από αλλεπάλληλες ατομικές ή ομαδικές απεργίες πείνας. Από τους πολιτικούς κρατούμενους του μεσοπολέμου και του μετεμφυλιακού καθεστώτος μέχρι τους ποινικούς βαρυποινίτες της Κέρκυρας τη δεκαετία 75-85 μέχρι και τους πολιτικά και συχνά αυθαίρετα διωκόμενους αριστερούς, αναρχικούς και αντεξουσιαστές. Πολλές φορές, μάλιστα, με συλλήψεις στον σωρό χωρίς στοιχεία και με κατασκευασμένες κατηγορίες που οδηγούσαν σε πολύμηνες και αδικαιολόγητες προφυλακίσεις. 

Πάντα επίκαιρη, δυστυχώς, η διαπίστωση-απάντηση της Κατερίνας Ιατροπούλου, μιας δικηγόρου που πέρασε ακόμα και προσωπικά η ίδια τη δίνη της κατασκευασμένης κατηγορίας σε βάρος της, προς όλους εκείνους που νομίζουν ότι είναι προσχηματική επιλογή η απεργία πείνας. 

«Αποκλείεται αυτή η στάση να γίνει μόδα. Ποτέ δεν έγινε μόδα. Δεν είναι εύκολο για κανέναν να μπει στο παιχνίδι του δικού του θανάτου. Οσοι φτάνουν σ’ αυτό το σημείο, σημαίνει ότι έχουν πράγματι εξαντλήσει κάθε άλλο δρόμο, κάθε άλλη διέξοδο» («Ιός», 14.1.1996).

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδα των Συντακτών»