Για τη διπλωματική του εργασία στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στο Βάισενζε του Βερολίνου, ο βερολινέζος καλλιτέχνης Gould έφτιαξε μια σειρά αφισών, τους «Μοντέρνους Αγίους»– και από το φόντο μέχρι και τις μικρότερες λεπτομέρειες είναι εξαιρετικά λεπτοδουλεμένες και καυστικές. Ωπ! Εκτός από αυτό, υπάρχει για τον κάθε άγιο ακόμα μια πετυχημένη βιογραφία, για παράδειγμα ο Άγιος Εξευγενιστής* (Gentrifizian) είναι ο πάτρωνας των καταληψιών, των διαδηλωτών και των κουκουλοφόρων, των γκραφιτάδων, των αστικών κοινωνιολόγων, αλλά ακόμα και των ποδηλατών και όσων πάνε με τα πόδια. Προσφωνείται και σαν ο άγιος της γειτονιάς, για να προσέχει τα φτωχότερα μέρη της πόλης από μεγάλες αλλαγές των τάσεων λόγω της ανόδου των αξιών της γης, της αποστείρωσης ή κατεδάφισης κτηρίων, και της εκτόπισης των κατοίκων της γειτονιάς από πιο εύπορους. Ο ρόλος του είναι να προστατεύει τους εγκατεστημένους από παλιά, από τους νεοφερμένους, αυτούς στη συνέχεια από τους επόμενους νεοφερμένους και όλους μαζί από τους τουρίστες. Η ημέρα μνήμης του γιορτάζεται την Πρωτομαγιά, και κατατάσσεται όπως ο Άγιος Λαυρέντιος και η Ιωάννα της Λορένης στους καιόμενους μάρτυρες.

Ο Gould εξηγεί: «Αυτή η σειρά αφισών με θέμα «Μοντέρνοι Άγιοι» στηρίζεται στη χριστιανική παράδοση των ιερών απεικονίσεων σαν σε ένα οικείο εικονιστικό θεμέλιο. Η κάθε μία αφίσα έχει σαν αντικείμενο ένα σχετικό κοινωνικό θέμα/πεδίο προβληματισμού. Η ανάλυση του περιεχομένου γίνεται στις περισσότερες περιπτώσεις με έναν αμφίσημο τρόπο, αν μη τι άλλο, γιατί θέματα όπως η παγκοσμιοποίηση, ο «εξευγενισμός», η κλιματική αλλαγή και η οικονομική κρίση στην πολυπλοκότητα τους δεν επιτρέπουν απλές προσεγγίσεις. Οι χριστιανοί άγιοι στην κοινωνία μας έχουν χάσει τη σημασία τους, και πολλά από τα αλλοτινά τους καθήκοντα (λειτουργία ως πρότυπα, βοήθεια, προστασία, παρηγοριά,…) έχουν εν τω μεταξύ διαμοιραστεί, όπου είναι δυνατόν, σε ασφάλιση, γιατρούς, πολιτικούς, λαϊκά είδωλα και άλλους θεσμούς/άτομα, για να μην πούμε υποκατάστατα αγίων (Μαχάτμα Γκάντι, Σιμόν ντε Μπουβουάρ, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, Μαντόνα, Μπαράκ Ομπάμα, Στιβ Τζομπς,…). Παρόλα αυτά συνεχίζουν να είναι εδραιωμένοι στην κουλτούρα, για παράδειγμα στο ημερολόγιο: ο κόσμος σκέφτεται μόνο τις μετεωρολογικές προβλέψεις κατά την γιορτή των Επτά Κοιμώμενων Αγίων ή το αγαπημένο έθιμο να γιορτάζουν τον Νικόλαο και τον Σιλβέστρο**. Εκτός από αυτά υπάρχουν αναρίθμητα φημισμένα έργα τέχνης, τα οποία έχουν τους αγίους ως αντικείμενο, που μπορεί κάποιος να τα θαυμάσει όχι μόνο σε ιερούς χώρους, αλλά και σε κρατικά μουσεία.

Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στις απεικονίσεις των αγίων είναι δύο σημεία: Από τη οι εικόνες ,κατά κανόνα, έχουν ένα συμβολικό χαρακτήρα. Μέσω σαφών χαρακτηριστικών ο κάθε άγιος γίνεται αμέσως αναγνωρίσιμος, αν έχει ασχοληθεί ήδη κάποιος μαζί τους μια φορά. Από την άλλη, όταν πρόκειται για μάρτυρες, έχουν μια πολύ μακάβρια διάσταση, η οποία τις περισσότερες φορές αναδεικνύεται με τα όργανα βασανισμού τους. Για παράδειγμα ας αναφέρουμε τον Άγιο Πέτρο από τη Βερόνα ή τον Άγιο Έρασμο. Ενώ ο πρώτος τις περισσότερες φορές έχει μόνο ένα σπαθί χωμένο στο κεφάλι του, ο τελευταίος έχει πάνω του το βαρούλκο, με το οποίο του έστριψαν τα εντόσθια. Μαζί με τα καθήκον του σαν προστάτης/προστάτιδα για συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, και ενάντια σε διάφορα δεινά και κινδύνους, το συμβολικό και το νοσηρό συγκροτούν μια εκπληκτικά άμεση συμμαχία, όπως για παράδειγμα στον Άγιο Διονύσιο του Παρισιού. Είχε αποκεφαλιστεί, και αναγνωρίζεται, επειδή κρατά το κεφάλι του στα χέρια του, ενώ υποτίθεται ότι βοηθά ενάντια στις κεφαλαλγίες και τις τύψεις.

Αυτή η νοηματική φόρτιση είναι εκπληκτικά κατάλληλη, ώστε η σειρά αφισών «Του Αγίου Ποτέ» να θίξει κοινωνικά θέματα. Το βασικό ερώτημα είναι: για ποια σύγχρονα προβλήματα θα μπορούσαν (με την μεταφορική έννοια) να χρειάζονται καινούριοι άγιοι; Επειδή οι άνθρωποι μπορούσαν να αγιοποιηθούν το νωρίτερο χρόνια μετά το θάνατο τους, δημιουργούνται αναπόφευκτα κενά δικαιοδοσίας όσον αφορά νεο-εμφανιζόμενες ανάγκες, κινδύνους και ασθένειες. Σε κάθε αφίσα διεξάγεται μια διεξοδική εξέταση με το αντίστοιχο θεματικό πεδίο. Συνολικά ο στόχος ήταν η σοβαρή και καυστική δουλειά, ώστε για να μην ακουστούν κατηγορίες, ότι παρακάμπτεται επιπόλαια η χριστιανική παράδοση και τα σοβαρά προβλήματα. Ταυτόχρονα η εφαρμογή έπρεπε να είναι ακόμα αρκετά σημαντική, χιουμοριστική και πολύσημη, ώστε να μην υποπέσει σε κλισέ ή σε αφελή ευχολόγια για τη βελτίωση του κόσμου. Οι νέοι άγιοι σαν ομάδα, είναι μια παραλλαγή των αλλοτινών, πολύ αγαπητών, λαϊκών Δεκατεσσάρων Βοηθών Αγίων, αλλά σαν μεμονωμένοι χαρακτήρες έχουν ανακαλυφτεί εκ νέου, κάτι που αντανακλάται στην επιλογή του γνωστού φανταστικού Αγίου Ποτέ, σαν τίτλο του έργου. Στην κάτω πλευρά, σε κάθε αφίσα σε μία ζώνη τοποθετείται το όνομα του αγίου, πάντα προσανατολισμένο στο αντίστοιχο θέμα. Έτσι ονομάζεται για παράδειγμα, ο άγιος της ανεργίας και των άστεγων με βάση τη λατινική λέξη για το περιττό, Άγιος Υπεράφθονος (Redundus). Η σειρά αποτελείται μέχρι τώρα από δέκα φιγούρες μεγαλύτερες από το φυσικό μέγεθος, οι οποίες εν μέρει έχουν παραχθεί σαν μεταξοτυπίες. Σαν γραμματοσειρά χρησιμοποιείται η “Albulla” της Sarah Parson.» (Μέσω e-mail: Ευχαριστούμε Gould!)

*[ΣτΜ: λογοπαίγνιο με τη λέξη Gentrifizierung, από την αγγλική gentrification, «εξευγενισμός», που περιγράφει το φαινόμενο, που συμβαίνει όταν σε μια υποβαθμισμένη γειτονιά αρχίζουν να εγκαθίστανται και να αγοράζουν γη πιο εύποροι κάτοικοι, που μπορεί να οδηγήσει σε μια ανεπίσημη έξωση των φτωχότερων κατοίκων, λόγω αυξημένων ενοικίων, αξίας κατοικίας και φόρων ιδιοκτησίας.]

**[ΣτΜ: αναφέρεται στον Άγιο Νικόλαο, που είναι ο αντίστοιχος δικός μας Άγιος Βασίλης και τον Άγιο Σιλβέστρο, που οι Γερμανοί τους τιμούν την περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς]

Πηγή: Rebel Art

Η μετάφραση από τα γερμανικά έγινε από το μέλος του μεταφραστικού project του Tvxs, Ανθή Κ..