Στόχος του διαγωνισμού ιδεών «Αθήνα επί 4», ήταν να συλλέξει προτάσεις ώστε να αναδείξει και να μεταμορφώσει το βασικό κύτταρο της πόλης, το Οικοδομικό Τετράγωνο. Η Αθήνα έχει ίσως τα μικρότερα οικοδομικά τετράγωνα στην Ευρώπη, και ως εκ τούτου πνίγεται από το πυκνό δίκτυο δρόμων, τα στενά πεζοδρόμια, την απουσία πρασίνου και την κυριαρχία του αυτοκινήτου.

Ads

Η βασική ιδέα για να μεγαλώσει το Οικοδομικό Τετράγωνο και να αναπνεύσει η πόλη είναι πολύ απλή: Ο «σταυρός» που σχηματίζεται μεταξύ τεσσάρων οικοδομικών τετραγώνων πρέπει να απαλλαγεί από την άσφαλτο και τα αυτοκίνητα και να ανθίσει, ομορφαίνοντας έτσι το μικροκλίμα της περιοχής, τη λειτουργία του δημόσιου χώρου, την αίσθηση της γειτονιάς και την ποιότητα της ζωής.

Η υλοποίηση της ιδέας αυτής είναι άκρως εφικτή, μιας και οι «σταυροί» που ασφυκτιούν μεταξύ των πολυκατοικιών, είναι δημόσιοι χώροι, ενώ από κυκλοφοριακής άποψης, τις περισσότερες φορές όχι μόνο δεν εξυπηρετούν την κίνηση των αυτοκινήτων, αλλά εμποδίζουν την κυκλοφορία των ανθρώπων.

Ο διαγωνισμός αυτός ήταν μια πρωτοβουλία από την Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων και Αναπλάσεις Α.Ε. (ΕΑΧΑ Α.Ε.) και αφορούσε αρχιτέκτονες μέχρι 40 ετών. Οι 120 προτάσεις που υπεβλήθησαν, εξετάστηκαν από την επταμελή Κριτική Επιτροπή, την οποία αποτέλεσαν οι αρχιτέκτονες Ανδρέας Κούρκουλας – Πρόεδρος (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο), Γιάννης Πεπόνης (Georgia Institute of Technology, Atlanta), Νίκος Κτενάς (Αρχιτ. Σχολή Medrisio, Ελβετία), Χαρίλαος Τζαννετάκης (Διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών της χορηγού ΕΤΕ), Γιώργος Τζιρτζιλάκης (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), Ρένα Σακελλαρίδου (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) και Γιάννης Αίσωπος (Πανεπιστήμιο Πάτρας).

Ακολουθούν οι 5 επικρατέστερες προτάσεις, οι οποίες βραβεύτηκαν με ισότιμα έπαθλα:

ΝΟΤ [Νέο Οικοδομικό Τετράγωνο]: Μια εξωστρεφής εσωτερικότητα

«Το ζητούμενο δεν είναι σε καμία περίπτωση να «ωραιοποιήσουμε» την πόλη μας με μία πλαστική εγχείρηση. Θέλουμε μια πόλη βιώσιμη, ζωντανή, που να δίνει ενέργεια και να εμπνέει τους κατοίκους της.

Προτείνουμε ένα δημόσιο χώρο που παρουσιάζει χαρακτηριστικά πάρκου μα και πεζόδρομου, που ενοποιεί τη γειτονιά με ήπιες χρήσεις, επιδρά θετικά στο μικροκλίμα της περιοχής με φυτεύσεις οπωροφόρων και αρωματικών ελληνικών φυτών, καθώς και με τη χρήση ψυχρών υλικών, και ενισχύει την πεζή μετακίνηση και έναν τρόπο ζωής μακριά από το αυτοκίνητο.

Η πρόταση είναι υλοποιήσιμη και συνδυάζει έξυπνες, επιμορφωτικές, βιώσιμες, πολυδιάστατες αστικές υποδομές με ένα θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας και αυτοδιαχείρισης με στόχο την μικρο-ουτοπία μιας ποιοτικής καθημερινότητας, σε βάθος χρόνου».

Στέλλα Παντελιά, Κων/νος Παπαδημητρακόπουλος, Barri Segon Jordi
(Το πλήρες κείμενο της πρότασης)

Athens Charting

«Η πρόταση Athens Charting της ομάδας μας είναι ένας πιλοτικός κατάλογος δράσεων για τη βελτίωση της ζωής στο κέντρο της πόλης. Ο κατάλογος προσφέρει οικονομική και χρονική ευελιξία με δράσεις που μπορούν να εφαρμοστούν αύριο κιόλας χωρίς κόστος, δίνοντας ταυτότητα στη γειτονιά, και άλλες μακροπρόθεσμες που απαιτούν στρατηγική χρηματοδότησης.

Η υλοποίηση βασίζεται στη συμμετοχή των κατοίκων στο σχεδιασμό και τη διαχείριση του νέου οικοδομικού σταυρού με πρώτο βήμα την εγκατάσταση ενός εργαστηρίου γειτονιάς (info point). Το πρώτο από αυτά προτείνεται να εγκατασταθεί στο σταυρό Φυλής και Ολυμπίας στα Κάτω Πατήσια, μια περιοχή που παρά τις αρνητικές δυναμικές, συγκεντρώνει ακόμα τα απαραίτητα συστατικά ενός αστικού κέντρου».

Στυλιανή Δαούτη, Μιχαήλ-Ιωάννης Ραυτόπουλος, Γιώργος Μητρούλιας
(Το πλήρες κείμενο της πρότασης)

Αστικά Φύλλα

«Ο δρόμος της πόλης είναι ένα απέραντο πάρκινγκ. Χώρος για αυτοκίνητα και όχι για τον άνθρωπο. Ο δρόμος προτείνεται να γίνει μια μεγάλη αυλή. Αυλή με κήπο, όπως αυτή του παλιού αθηναϊκού σπιτιού.

Μια αλέα φυλλοβόλων ή καρποφόρων δέντρων φυτεύεται σε κάθε δρόμο, στο ύψος του ανθρώπου (μωβ γιακαράντα ή κόκκινος σφένδαμος ή ελιά ή λεμονιά ή μανταρινιά). Μια μήτρα ζωής, ένας κήπος της Εδέμ. Ένας μανδύας χρώματος μέσα στην πόλη.

Το δάπεδο απογυμνώνεται από την άσφαλτο, μένοντας χώμα σπαρμένο με άσπρα βότσαλα για τη βιοκλιματική θερμοκρασιακή πτώση της γειτονιάς. Δέχεται τα φύλλα που πέφτουν, και δρόμος και φύλλα γίνονται ένα.

Ξύλινα δάπεδα (2.30×2.30) σε μικρή απόσταση από το έδαφος, ως σοφράδες ή καθιστικά, διάσπαρτα ανάμεσα στα δέντρα, προστατεύουν τον άνθρωπο από το εχθρικό περιβάλλον, δίνοντάς του τη θέση που του λείπει μέσα στην πόλη, θέση μέσα στο οργανικό φυσικό του περιβάλλον.

Όπου υπάρχουν ελεύθερα οικόπεδα φυτεύονται με λεβάντα, επιτρέποντας στα πλωτά αστικά φύλλα να πλέουν σε αυτά».

Ανδρονίκη Γιαννάτου
(Το πλήρες κείμενο της πρότασης)

e-co-llectiva

«e-co-llectiva, μια πρόταση συνένωσης τεσσάρων Ο.Τ. για τη δημιουργία ενός αστικού πάρκου-κήπου που προωθεί την έννοια της συλλογικής δραστηριότητας. Πρόκειται για μια ήπια επέμβαση που έχει ως βασικά εργαλεία σχεδιασμού: τη διαδρομή-περιήγηση που συγκροτείται από το στοιχείο της ξύλινης πλατφόρμας, το αστικό «αγροτεμάχιο» που έχει τη μορφή κοινόχρηστων κήπων ή περιβολιών, τη δημιουργία νέων χρήσεων για τη γειτονιά, τις εφήμερες δράσεις και την αξιοποίηση τους διαδικτύου για τη συμμετοχή δημοτών και από άλλα Ο.Τ.

Πρόκειται για μια βιοκλιματική πρόταση που δεν απαιτεί εκτεταμένες απαλλοτριώσεις, μπορεί εύκολα να υλοποιηθεί και στηρίζεται στη συντήρηση και μέριμνα από τους ίδιους τους κατοίκους».

Αθανάσιος Πολυζωίδης, Κατερίνα Πέτσιου
(Το πλήρες κείμενο της πρότασης)

Πάρκο + Πλατεία

«Το πάρκο, ένας χώρος φυσικός, άναρχος, δαιδαλώδης, μια ρωγμή της πόλης απ’ όπου αναδύεται το πράσινο, καταλαμβάνει το ένα σκέλος του σταυρού και προσφέρει τόπο περιπάτου, ανάπαυλας και απόδρασης.

Αντίστοιχα, το άλλο σκέλος εδραιώνεται ως ξεκάθαρα αστικός χώρος, μια ανοικτή ελεύθερη, φωτεινή πλατεία, που αποτελεί τόπο συνάθροισης και κοινωνικοποίησης κατοίκων και περαστικών.

Το πάρκο και η πλατεία μπορούν να επεκταθούν στον αστικό ιστό διαμορφώνοντας ένα δίκτυο διαδρόμων με τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά. Συνδέουν τόπους ενδιαφέροντος σημασιοδοτώντας παράλληλα την ίδια την πορεία.

Το πάρκο και η πλατεία, δύο πρωτογενείς τύποι δημόσιου χώρου αποτελούν τα δομικά στοιχεία μιας πρότασης για την επιστροφή του ελεύθερου αστικού χώρου στο δικαιούχο του, τον άνθρωπο».

Θάνος Μπαμπανέλος, Θάλεια Βογιατζόγλου
(Το πλήρες κείμενο της πρότασης)