Σαν σήμερα, το 1896, γεννήθηκε ο Αμερικανός συγγραφέας και καλλιτέχνης John Dos Passos, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της «χαμένης γενιάς» των Αμερικανών πεζογράφων που απαθανάτισαν με σπάνια ευαισθησία την τραγική διάψευση του «αμερικανικού ονείρου».

Ο John Roderigo Dos Passos γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ το 1916 και την ίδια χρονιά πήγε στην Ισπανία για να παρακολουθήσει σπουδές στην αρχιτεκτονική, αλλά το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου τον κάνει να εγκαταλείψει τα σχέδιά του και να καταταχθεί εθελοντικά στο Σώμα Τραυματιοφορέων της Γαλλίας.

Η επιθυμία να γίνει συγγραφέας του γεννήθηκε όταν διάβασε τo βραβευμένο με το βραβείο Goncourt, Le Feu του Henri Barbusse, ένα αντιπολεμικό έργο που αποτύπωνε το μακελειό του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και την απογοήτευση των Γάλλων στρατιωτών. Η εμπειρία του ίδιου του Dos Passos από τον πόλεμο σημάδεψε και τον ίδιο σε τέτοιο βαθμό που χαρακτήρισε τον πόλεμο «πανεπιστήμιό» του, ενώ από εκεί προέκυψε το πρώτο του βιβλίο με τίτλο One Man’s Initiation: 1917 (1920).

Μετά τον πόλεμο, εργάστηκε περιστασιακά ως ανταποκριτής αμερικανικών εφημερίδων και, τα τελευταία χρόνια της ζωής του ασχολήθηκε με τη συγγραφή ιστορικών μελετών. Η τριλογία του «USA» (Ο 42ος παράλληλος, 1919, Τα πολλά λεφτά), αποτελεί μια σαρωτική κριτική της πολιτιστικής παρακμής που γνώρισε η Αμερική τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα. Μετά την ολοκλήρωση της τριλογίας, το 1936, ο Jean-Paul Sartre αποφάνθηκε ότι ήταν «ο μεγαλύτερος εν ζωή συγγραφέας».

Κατά τον Β’Παγκόσμιο Πόλεμο εργάστηκε ως ανταποκριτής ενώ το 1947 έχασε την επί 18 έτη σύζυγό του σε αυτοκινητικό δυστύχημα, το οποίο του κόστισε την όραση στο ένα μάτι. Δυο χρόνια αργότερα ξαναπαντρεύτηκε με την Elizabeth Hamlyn Holdridge και απέκτησαν μια κόρη. Συνέχισε να γράφει χωρίς μέχρι το τέλος της ζωής του, δημιουργώντας 42 μυθιστορήματα και πλήθος ποιήματα, μελέτες, θεατρικά έργα και περισσότερα από 400 έργα τέχνης.

Ως προς τις πολιτικές του πεποιθήσεις, στα πρώτα έργα του είναι ξεκάθαρα σοσιαλιστικό το βλέμμα του – μάλιστα το 1926 ήταν από τους συνιδρυτές του μαρξιστικού περιοδικού New Masses. Το 1927 μάλιστα φυλακίστηκε για διαμαρτυρία υπέρ των αναρχικών Sacco και Vanzetti ενώ τον επόμενο χρόνο επισκέφτηκε τη Σοβιετική Ένωση. Παρόλα αυτά, ο Dos Passos ήταν πάντα ακαταστάλαχτος και δύσκολα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως φίλος ενός μοναχά πολιτικού ρεύματος. Από το 1934 και έπειτα σημειώνεται δεξιόστροφη αλλαγή στις πολιτικές συμπάθειές του. Το 1937 ενώ πήγε με τον προσωπικό του φίλο την Ισπανία για το γύρισμα ενός ντοκιμαντέρ για τον Ισπανικό Εμφύλιο, τελικά οι δυο τους αποξενώθηκαν σταδιακά, λόγω της συμπάθειας του Dos Passos προς τον αναρχισμό.

«Προσφάτως» δήλωσε σε συνέντευξή του το 1968, «κατέληξα να αποκαλώ τα μυθιστορήματά μου “χρονικά της εποχής μας”, κάτι που τους ταιριάζει, θαρρώ. Ναι, έχουν έντονα πολιτικά στοιχεία διότι, αν μην τι άλλο -καίτοι όχι αποκλειστικώς-, η πολιτική στην εποχή μας έχει στριμώξει τον κόσμο περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Δεν αντιλαμβάνομαι γιατί το να καταπιαστείς με την πολιτική σε ζημιώνει ως συγγραφέα. Παρ’ όλο που ο Σταντάλ θεωρούσε την πολιτική σ’ ένα μυθιστόρημα “σαν μια πιστολιά μέσα στην όπερα”, έγραψε επίσης χρονικά της εποχής του. Ή, ας δούμε τον Θουκυδίδη. Δεν νομίζω ότι ζημιώθηκε το έργο του από το γεγονός ότι ήταν πολιτικός συγγραφέας. Ενας συγγραφέας πρέπει στο πεδίο του να είναι στρατευμένος και συνάμα αποστασιοποιημένος. Πρέπει να έχει πάθος και αγωνία και θυμό -αλλά πρέπει να κρατήσει τα συναισθήματά του σε απόσταση ασφαλείας από το έργο του», είπε ο ίδιος ο Dos Passos για το ύφος του έργου του.